معروف خلیلی - دانشیار بخش کشاورزی، دانشگاه پیام نور، ایران
مریم چایچی - دانش آموخته کارشناسی ارشد کشاورزی، دانشگاه پیام نور، ایران
ابوالفضل توسلی - استادیار بخش کشاورزی، دانشگاه پیام نور، ایران
محمدرضا نقوی - استادیار بخش کشاورزی، دانشگاه پیام نور، ایران

به منظور مطالعه اثر انواع کودهای دامی و آبیاری با پساب تصفیه شده شهری زابل، آزمایشی در سال زراعی ۹۶-۱۳۹۵ در شرایط مزرعه به صورت کرت­های خرد شده و در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل نوع آبیاری در دو سطح I۱: آبیاری با آب معمولی و I۲: آبیاری با پساب تصفیه شده شهری به عنوان فاکتور اصلی و نوع کود دامی در چهار سطح M۱: بدون مصرف کود، M۲: کود گاوی (۴۰ تن در هکتار)، M۳: کود گوسفندی (۳۰ تن در هکتار) و M۴: کود مرغی (۲۰ تن در هکتار) به عنوان فاکتور فرعی بودند. نتایج آزمایش نشان داد که آبیاری با پساب تصفیه شده شهری منجر به افزایش ۷۴/۱۰ درصدی ارتفاع بوته، ۴۸/۳۱ درصدی تعداد شاخه­های فرعی و ۷۰/۹ درصدی تعداد خورجین در بوته شد و در بین کودهای دامی نیز مصرف کود مرغی نسبت به کود گوسفندی و گاوی، به ترتیب به میزان ۴۱/۱۲ و ۰۰/۱۴ درصد ارتفاع بوته، ۹۰/۲۱ و ۲۰/۲۲ درصد تعداد شاخه­های فرعی و ۹۲/۵ و ۶۶/۷ درصد تعداد خورجین در بوته را افزایش داد. از طرف دیگر، برای تیمارهای آبیاری با پساب مشاهده شد که بیشترین عملکرد علوفه تازه، علوفه خشک، عملکرد دانه و عملکرد روغن کلزا به ترتیب با میانگین ۱۰۲۴۹، ۹۹۲، ۲۷۶۹ و ۸۹۴ کیلوگرم در هکتار در تیمار کود مرغی به دست آمد. مطالعه همبستگی صفات نشان داد که عملکرد دانه کلزا با اکثر صفات اندازه­گیری شده همبستگی مثبت و معنی­داری داشت که در این بین، بیشترین همبستگی بین عملکرد دانه با عملکرد روغن مشاهده شد. در مجموع از نتایج پژوهش چنین نتیجه­گیری می­شود که آبیاری با پساب تصفیه شده شهری و مصرف کود مرغی، بهترین تیمار جهت دستیابی به عملکرد بیشتر علوفه، دانه و روغن کلزا بوده است، اما برای توصیه آن به کشاورزان منطقه پیشنهاد می­شود که طرح توجیه اقتصادی آن انجام شود و پس از آن به عنوان یک الگوی مناسب به کشاورزان منطقه توصیه شود.

آبیاری, پساب, روغن, عملکرد, گیاه روغنی