محمد جعفر اصغری - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه ولی عصر(عج)، رفسنجان
سمیرا حیدری راد - دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه تربیت مدرس، تهران
کمال دهقانی اشکذری - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران، تهران

ریفاتیر من منظری سیمیائیه الشعر التی تعالج الاشارات المضمره وراء الاشعار؛ فهو یلقی اهتمامه علی القارئ ومقدرته الادبیه مشیرا الی ان علامات القصیده تنحرف عن النحو العادی؛ فالقارئ یکشف عن اللانحویات المتکرره فیها مستعینا بمقدرته الادبیه لا بمجرد مقدرته اللغویه. فبناء علی ما تقدم، تتناول الدراسه قصیدتی «التینه الحمقاء» لایلیا ابی ماضی و«صنوبرین» لمحمد جواد محبت لتبیین ما فیهما من بنیه دلالیه مشترکه. اما البواعث الرئیسه للمقارنه بین القصیدتین فهی ان الرساله التی تنطوی علیها القصیدتان بما فیهما من مضامین ودلالات متقاربه المعنی، تفرض علی القارئ النموذجی تجاوز عقبه الواقع؛ لان کلتا القصیدتین تصفان وصفا ینحرف عن تصویر الواقع مودیا الی تفسیر رمزی یرتبط بقراءه ریفاتیر. تعتمد الدراسه علی المنهج الوصفی-التحلیلی لتبیین النحو التولیدی، والاستخدامات الفعلیه وغیرها من آلیات تسمح بقیام عملیه التواصل بین المرسل والقارئ؛ کما تطبق نظریه ریفاتیر السیمیائیه علی القصیدتین؛ فهذا المنهج یبدو اکثر ملائمه من حیث هو طریقه لقراءه شعر یناقض المعتاد من النحو والدلاله. اما ما اهتدت الدراسه الیه من نتائج، فتشیر الی ان التناقض بین المحاکاه واللانحویات فی القصیدتین یرشد القارئ الی الکشف عن التعابیر المتراکمه المشترکه منها: "الانانیه، والقساوه، والدمار وظروف المجتمع القاهره" التی تتیح مجالا لیبتنی النص من جدید. وهو عند المقارنه بین الماتریس البنیوی فی القصیدتین یدرک رسالته الموکده علی الالتزام بالصداقه والجود کالشفرات الایجابیه فی ذهنه مبرهنا علی ان وحده القصیدتین تکمن فی الهیبوغرام المشترک وهو "اساس الحیاه صداقه بعیده عن الانانیه". واهم الدلالات المتباینه تدل علی ان المنظومات الوصفیه "اسلاک الاتصال" و"الجمال" تسیر وفقا لشفره "العلاقات البشریه" فی قصیده «صنوبرین»، و"السخاوه" فی قصیده «التینه الحمقاء».

السیمیائیه, نظریه ریفاتیر, ایلیا ابوماضی, محمدجواد محبت, «التینه الحمقاء», «الصنوبران»