مجتبی صفرعلیزاده - ا ستادیار و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی
معصومه رحمانی فر - دانشجوی دکترای ادبیات فارسی و دبیر آموزش و پرورش

شمس الدین محمد تبریزی، از عارفان قرن هفتم بوده است. دانسته های ما از سرگذشت و احوالات روحی و معنوی شمس این عارف مشهور، بسیار محدود است و در صورت عدم مقالات وی چنین تصور می شد شخصی با این اوصاف وجود خارجی نداشته است؛ اما مقالات شمس دلیلی است بر وجود شمس. در این جستار با استناد به منابع موجود به ذکر احوالات شمس پرداخته شده است تصوف و عرفان ویژگیها و خصوصیات کلی آن در قرن دوم و مکاتب خراسانی و سلوکش و مکتب بغدادی و طرفداران هریک از آنها و تفاوت مشرب عرفانی جنید و بایزید و همچنین زمینه های شکل گیری آنها به طور مبسوط به رشته تحریر در آمده؛ قابل ذکر است صحو و سکر در مکاتب خراسانی و عراقی از جمله نکاتی است که زینت بخش این مقاله می باشد. مکتب شمس مهمترین دور از نظر نبوده و نشان از آن دارد که با استناد به خط سوم، شمس اهل سکر و مکتبش خراسانی است ولی از روی مطالبی که بر تایید هشیاری بر مستی دارد ، مکتبش بغدادی و جنیدی است.

شمس، تصوف، مکاتب خراسان و بغداد ،جنید و بایزید، سکر و صحو