شهرام شعبانی - دانشجوی دکتری، گروه علوم دامی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
مرتضی مهری - استادیار، گروه علوم دامی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
فاطمه شیرمحمد - استادیار، گروه علوم دامی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
محسن شرفی - استادیار، گروه علوم دام و طیور، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

با به کارگیری ۳۶ قطعه خروس اجداد هوبارد در سن ۴۵ هفتگی، آزمایشی با هدف بررسی اثر ویتامین E و لسیتین سویا در خوراک، بر برخی فراسنجه­های کیفی و کمی اسپرم طراحی شد. آزمایش در طی ۶۰ روز و با چیدمان فاکتوریل (۲×۲) در قالب طرح کاملا تصادفی با دو سطح لسیتین (صفر و یک درصد در هر کیلوگرم خوراک) و دو سطح ویتامین E (صفر و ۳۰۰ میلی­گرم در کیلوگرم خوراک) انجام گرفت. اسپرم گیری در روزهای صفر، ۲۰، ۴۰ و ۶۰ آزمایش انجام شد. نتایج نشان داد بالاترین غلظت و بیشترین جنبایی کل در اسپرم خروس­هایی مشاهده شد که جیره حاوی ویتامین E + لسیتین سویا دریافت کرده بودند (۰۵/۰P<). حجم اسپرم و صفات وابسته به جنبایی نیز تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت. همچنین با اینکه تیمارهای آزمایشی اثری بر درصد مورفولوژی غیرنرمال، و درصد اسپرم با DNA آسیب­دیده نداشت، اما یکپارچگی غشای پلاسمایی، و زنده­مانی اسپرم تحت تاثیر تیمار حاوی لسیتین سویا + ویتامین E افزایش معنی­داری یافت. کمترین میزان مالون­دی­آلدئید در منی خروس­هایی یافت شد که همزمان لسیتین سویا و ویتامین E دریافت کرده بودند (۰۵/۰P<). بررسی اثر متقابل زمان× جیره در خصوص صفات جنبایی کل و پیش­رونده، غلظت اسپرم، زنده­مانی، یکپارچگی غشا و میزان مالون­دی­آلدئید نشان داد که این صفات در روزهای پایانی آزمایش، متاثر از تیمار حاوی ویتامین E + لسیتین سویا بهبود یافتند (۰۵/۰P<). بنظر می­رسد به کارگیری همزمان ویتامین E و لسیتین سویا در جیره خروس­های مسن، منجر به بهبود وضعیت کیفی اسپرم شود.

اسپرم, خروس, لسیتین سویا, ویتامین E