داود مختاری - گروه پژوهشی جغرافیای دانشگاه تبریز، ایران

گسل تبریز که در ادامه شمال باختری خود گسل شمالی میشو را نیز شامل می شود با روند شمال باختری-  جنوب خاوری خود دارای سازوکاری راستالغز با مولفه راست بر است و یکی از لرزه خیزترین گسلهای ایران در ناحیه آذربایجان است. مطالعات به عمل آمده در قسمتهای مختلف این گسل حاکی از وجود آثار ریخت شناختی متعدد ناشی از فعالیتهای زمین ساختی در راستای آن است. آبگیرهای فرونشستی از جمله این آثار هستند که با وجود اهمیت آنها از نظر زمین شناختی، زمین ریخت شناختی و زمین ساختی مطالعه ای در ایران در مورد آنها صورت نگرفته است. لذا، بررسی آبگیرهای فرونشستی به عنوان یکی از آثار زمین ریختی گسلهای راستالغز برای شناسایی گسلهای فعال، مهم ترین هدف این مقاله است که با بررسی آبگیر قوری گل بستان آباد، آبگیر خشک گردنه پیام، آبگیر خشک ارلان و آبگیر خشک قوری گل میشوداغ، سعی شده است این مهم حاصل گردد. تمامی این آبگیرها به وسیله گسلهای راستالغز و عادی محصور شده اند که سازوکار آنها بر پایه اطلاعات حاصل از بررسی منابع و مشاهدات میدانی و مطالعه آثار زمین ریختی آنها از قبیل انحراف رودخانه ها، پادگانه های رودخانه ای نامتقارن و مخروط افکنه ها مورد شناسایی قرار گرفته است. با توجه به یافته های این پژوهش در مورد هر یک از حوضه های انباشتی فوق و پرشدگی این حوضه ها با نهشته های بسیار جوان کواترنری، می توان آبگیرهای دایر و یا خشک تشکیل شده در راستای گسل تبریز و شمالی میشو را دلیلی بر فعال بودن این گسلها دانست و رویداد زمین لرزه های نسبتا  قوی را در چنین مناطقی پیش بینی نمود.

آبگیر فرونشستی, گسل راستالغز, گسل تبریز, گسل شمال میشو