حسین میرزابیگی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
سارا طاهرسیما - استادیار دانشکده هنرو معماری، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

بیحد و مرز بودن فضاها در بسیاری موارد سبب از بین رفتن آرامش مورد نیاز افراد و عدم احساس قلمرو و همچنین باعثارتباطات فضایی ناخواسته با یکدیگر میشود. در این پژوهش روابط پیکربندی فضایی، عمق فضا و ادراک و تاثیر آنها بر یکدیگرو تاثیر حریم بر فرم پلان و سلسه مراتب فضایی آن در سه دوره قاجار، پهلوی و معاصر پرداخته است و به مطالعه نمونه هایموردی با استفاده از تکنیک های نرم افزار به تهیه جدول Entropy به معنای اینکه دسترسی هر فضا نسبت به فضای دیگر تابه چه میزان دشوار است پرداخته است و به کمک ترسیم نمودارهای توجیهی در نرم افزار تخصصی مورد مطالعه قرار گرفته اند.مهمترین نکته این است که حریم و سلسه مراتب فضایی در فضاهای مسکونی شهر تهران در دوره های تاریخی قاجار، پهلوی،تاکنون به چه نحو بوده است و آیا گسستگی در این روند وجود دارد؟ به این جهت به ارزیابی پلان های دوره های تاریخی درگذر زمان و تاثیر عواملی همچون فرهنگ، فرم و تاثیر بر نوع فضا و ساختار درونی پلان پرداخته است. این نوشتار از نوعپژوهش موردی است و با استفاده از روش تحقیق ترکیبی انجام شده که شامل روش های توصیفی - تحلیلی با روش تجزیه وتحلیل اطلاعات از نوع استدلال منطقی است. نتایج پژوهش بر استدلال های منطقی و در راستای پاسخ به مسئله پژوهش استو در قالب دیاگرام های تصویری پیشنهاد گردیده است. نتایج تحقیق بر روی پلان های نمونه مطالعاتی دوره های مختلف نشاناز ارتباط بین روابط فضای معماری و حریم دارد همچنین می تواند ارتباطات فضایی مناسب را برای دستیابی به حریم در پلانهای معاصر را مشخص نماید.

سلسه مراتب فضایی، حریم، روابط فضایی، قاجار، معاصر، محیط مسکونی