محمدرضا حسینی - دکترا، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
سعید علیرضایی - دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
جمشید حسن زاده - دانشیار، بخش علوم زمین شناسی و سیارات، موسسه فناوری کالیفرنیا، کالیفرنیا، آمریکا

کمپلکس آتشفشانی- نفوذی بحرآسمان در جنوب ­خاور کمربند ماگمایی کرمان قرار دارد. بر خلاف کمربند ماگمایی کرمان که  طی سنوزوییک در جایگاه زمین­ساختی چیره کمان قاره­ای و پس- ­برخوردی تشکیل شده؛ کمپلکس بحرآسمان طی کرتاسه پایانی در یک جایگاه کمان اقیانوسی پدید آمده است. این کمپلکس به‎طور چیره از واحدهای آتشفشانی آندزیتی و آندزیت بازالتی و مقادیر کمتری مواد آذرآواری و میان­لایه­های رسوبی کربناتی و همچنین توده­های نفوذی تونالیتی تا کوارتزدیوریتی، کوارتزمونزودیوریتی و دیوریتی پورفیری تشکیل شده است. کانسارهای رگه­ای مس، اسکارن آهن و اسکارن مس، نوع­های اصلی شناخته ­شده کانه­زایی در بحرآسمان هستند. کانه اصلی مس در کانسارهای رگه­ای و اسکارنی کالکوپیریت است که در سطح به کانی­های اکسیدی تبدیل شده است. مگنتیت کانه اصلی آهن است و کانه­زایی اقتصادی آن در نوع اسکارنی دیده می­شود. رخنمون­هایی از توده­های پورفیری به شدت دگرسان همراه با کانه­زایی مس در بحرآسمان وجود دارد که از برخی لحاظ قابل مقایسه با کانسارهای مس نوع پورفیری است. داده­های میانبار سیال، نشانگر ویژگی های فیزیکی- شیمیایی متفاوتی برای سیال های کانه­ساز در نوع­های مختلف کانساری است. در کانسارهای رگه­ای سیال‎های مرتبط با کانه­زایی دارای دمای چیره ۱۵۰ تا ۲۲۰درجه سانتی­گراد و شوری ۵ تا ۱۰ و ۲۵ تا ۳۰ درصد وزنی معادل نمک طعام هستند. برای کانه­زایی مس نوع اسکارنی، دمای سیال در بازه ۱۷۰ تا ۲۵۰ درجه سانتی­گراد و شوری آن در دو بازه ۵ تا ۱۵ و ۲۷ تا ۳۵ درصد وزنی معادل نمک طعام به دست آمده است. ترکیب ایزوتوپی گوگرد در کانسارهای رگه­ای، از ۹/۳+ تا ۵+ در هزار متغیر است که می­تواند نشانگر منشا ماگمایی برای گوگرد (برخاسته از ماگما یا شستشو از سنگ­های ماگمایی) و احتمالا فلزات باشد. نسبت ایزوتوپی گوگرد در دو نمونه از کانسار موکا ۳/۴+ و ۱/۷+ در هزار است؛ که نسبت به مقادیر ایزوتوپی شاخص ماگمایی کمی انحراف دارد. نسبت­های ایزوتوپی اکسیژن و هیدروژن در کانسارهای رگه­ای، که با تجزیه کوارتز و سیال استخراج شده از آن به­ دست آمده؛ به­ترتیب از ۶/۶- تا ۹/۱+ و ۴/۷۹- تا ۸/۵۱- در هزار متغیر است و می­تواند نشانگر آمیختگی نسبت­های مختلف سیال ماگمایی و جوی و/یا ناشی از برهم­کنش سیال/سنگ در نسبت­های مختلف باشد. به نظر می­رسد که ذخایر بزرگ تر سهم بیشتری از سیال ماگمایی دارند. با توجه به موقعیت کمان اقیانوسی برای بحرآسمان، نوع­های کانه­زایی و همچنین پاراژنز کانیایی دیده شده، احتمال اکتشاف کانسارهای جدید مس و آهن و احتمالا طلا در این منطقه وجود دارد.

کمربند ماگمایی کرمان, بحرآسمان, کمان اقیانوسی, مس رگه ای, آهن- مس اسکارنی, کانسار مس پورفیری, میانبار سیال, ایزوتوپ پایدار