سعید طاوسی مسرور - استادیار دانشکده الهیات و معار اسلامی گروه شیعه : دانشگاه علامه طباطبایی تهران ایران (نویسنده مسئول) ، شناسی saeed.tavoosi@gmail.com .
بشیر سلیمی - دکترای علوم قرآن وحدیث، مدرس گروه معارف اسلامی دانشگاه ازاد اسلامی کرج

چکیده     کتاب ربیع بن حبیب مهم ترین کتاب حدیثی مذهب اباضیه است که برخی از باب های گوناگون فقهی، اعتقادی و تفسیری را در بر دارد. هدف این مقاله، شناخت و بررسی مسند ربیع بن حبیب بوده که بسیار کم به آن پرداخته شده است. احتمال جعلی بودن آن یکی از مسائل مهم درباره این مسند می باشد که بیشتر از سوی برخی معاصران اهل تسنن مانند محمدناصرالدین البانی و خالد بن عبدالرحمن بن زکی مصری مطرح شده است. روش ما در این مقاله، در کنار مرور اسانید و محتوای کتاب، بررسی منابع پیشین، پسین و تحقیقات جدید به زبان­های مختلف بوده که درباره این مسند انجام شده است؛ به علاوه به معرفی مولف و بررسی حیات علمی وی نیز پرداخته می شود. یافته­ها نشان می دهد که مسند ربیع بن حبیب مهم­ترین متن حدیثی اباضیه بوده و اثبات جعلی و بی­اساس بودن آن دشوار است. این کتاب به احتمال فراوان تدوین شاگرد یکی از شاگردان ربیع بوده و به دست وی گردآوری نشده است.    

واژگان کلیدی: ربیع بن حبیب ازدی, مسند ربیع بن حبیب, ابویعقوب یوسف بن ابراهیم و رجلانی, خوارج, اباضیه پژوهی