مینا احمدیان - دانشگاه شاهد
مهدی سبحانی نژاد - دانشگاه شاهد

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین مولفه های برنامه درسی پنهان با ابعاد مقیاس گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. نمونه ها بالغ بر ۳۸۱ نفر از دانشجویان دانشگاه شاهد بودند. از دو مقیاس سنجش ابعاد برنامه درسی پنهان دانشگاهی و نیز مقیاس استاندارد گرایش به تفکر انتقادی کالیفرنیا (۲۰۰۱) استفاده شد. روایی مقیاس سنجش ابعاد برنامه درسی پنهان دانشگاهی حسب تایید تعدادی از متخصصان موضوعی و پایایی آن نیز در آلفای کرونباخ در دو جنبه؛ مثبت و منفی برابر با  ۸۸/۰ و ۸۶/۰ بود. مقیاس گرایش به تفکر انتقادی کالیفرنیا دارای روایی متناسب بود و در آلفای کرونباخ، پایایی آن برابر با ۹۰/۰ محاسبه شد. یافته ها حاکی از آن است که۱. بین مجموع مولفه های برنامه درسی پنهان با ابعاد هفت گانه گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان دانشگاه شاهد، همبستگی معنادار وجوددارد (برخی از ابعاد مثبت و منفی برنامه درسی پنهان با ابعادی خاص یا کل گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان، همبستگی مثبت یا منفی معنادار داشت). ۲. همبستگی بین کل مولفه های مثبت برنامه درسی پنهان با بعد گرایش به فراخ اندیشی، مستقیم و معنادار بود.۳. همبستگی بین کل مولفه های منفی برنامه درسی پنهان با ابعاد تحلیلگری، کنجکاوی، بلوغ در قضاوت، جست وجوگری حقایق، فراخ اندیشی و نیز کل ابعاد گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان، معکوس و معنادار بود.۴. مدل های رگرسیونی در قالب معادله چهارمتغیری جهت تحلیل سهم نسبی مولفه های برنامه درسی پنهان در پیش بینی گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان (کل) نشان داد که مولفه های؛ «جنبه منفی محتوای دروس رشته تحصیلی» (۱۷۴/۰- =b)، «جنبه منفی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی» (۱۴۹/۰- =b)، «جنبه مثبت محتوای دروس رشته تحصیلی» (۱۴۲/۰- =b) و «جنبه مثبت روش تدریس استادان» (۱۰۰/۰=b) درمجموع ۲/۳۰ درصد از کل واریانس گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان را به نحو خاص خود، اعم از رابطه معنادار منفی(معکوس) یا مثبت (همسو) تبیین نموده اند (۲۱/۲۰=F ؛ ۰۰۰/۰=sig).

برنامه درسی پنهان, گرایش به تفکر انتقادی, دانشجویان دانشگاه شاهد