شایسته غلامی
سید محسن حسینی
جهانگرد محمدی
عبدالرسول ماهینی

چکیده بی مهرگان خاکزی تحت تاثیر عوامل محیطی بوده و الگوی توزیع آنها توسط این عوامل تعیین می شود. تغییرپذیری ویژگی های خاک از مهم-ترین دلایل تغییرپذیری ماکروفون خاک به شمار می رود. این تحقیق جهت بررسی میزان تغییر پذیری مکانی بایومس ماکروفون و ویژگی های خاک در جنگل های حاشیه رودخانه کرخه انجام گرفت. ماکروفون خاک با استفاده از ۲۰۰ نقطه نمونه، روی خطوط (ترانسکت) موازی با فاصله ۵۰۰ متر از یکدیگر و عمود بر رودخانه نمونه برداری شدند. فاصله ۵۰۰ متر به عنوان فاصله ی پایه نمونه برداری در نظر گرفته شد اما در فواصل کمتر نیز به صورت سلسله مراتبی، تصادفی و هدف مدار، نمونه ها یی جمع آوری شدند. نمونه برداری به روش دستی، در قطعات نمونه ای به ابعاد ۵۰ × ۵۰ سانتی-متر تا عمق ۲۵ سانتی متر صورت گرفت. در هر نقطه نمونه روی ترانسکت ها با فاصله حداکثر ۱ متر از محل نمونه برداری ماکروفون، نمونه های خاک از عمق ۲۵-۰ سانتی متری برداشت شدند. پس از اندازه گیری بایومس ماکروفون، بافت خاک، pH و هدایت الکتریکی اقدام به بررسی همبستگی مکانی با استفاده از روش های زمین آماری (واریوگرام) و پهنه بندی با استفاده از کریجینگ بلوکی گردید. نتایج بیانگر آن است که همه متغیرهای مورد بررسی دارای ساختار مکانی همراه با مدل های سقف دار می باشند. دامنه تاثیر بایومس ماکروفون، pH ، EC ، درصد شن، درصد سیلت و درصد رس به ترتیب، ۱۷۲۸، ۱۸۰۰، ۱۵۳۶، ۲۹۶۴، ۲۱۰۰ و ۳۲۶۴ متر بود. نقشه های کریجینگ نشان می دهند که بایومس ماکروفون و ویژگی های خاک الگوی تصادفی نداشته و دارای الگوی مکانی می باشند. همچنین الگوی پراکنش مکانی بایومس ماکروفون، مشابه با الگوی پراکنش درصد سیلت و pH است. واژه های کلیدی: الگوی مکانی، بایومس ماکروفون خاک، ویژگی های خاک، واریوگرام، کریجینگ بلوکی