علیرضا پیرزاد - دانشگاه ارومیه
رضا درویش زاده - دانشگاه ارومیه
عباس حسنی - دانشگاه ارومیه

این آزمایش برای ارزیابی تجمع رنگیزه های فتوسنتزی و عملکرد زیره سبز به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه در سال ۱۳۸۹ اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل رژیم های آبیاری (آبیاری پس از ۵۰، ۱۰۰، ۱۵۰ و ۲۰۰ میلی مترتبخیر از تشتک تبخیرکلاس A) و سطوح مختلف سوپرجاذب (صفر، ۶۰، ۱۲۰، ۱۸۰، ۲۴۰ و ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار) بودند. بالاترین میزان کلروفیل a (۲۶۶/۰میلی گرم در لیتر) و کلروفیل کل (۵۱۸/۰میلی گرم در لیتر) در تیمار آبیاری پس از ۵۰ میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر و بدون کاربرد پلیمر به دست آمد. بالاترین (۲۵۹/۰میلی گرم در لیتر) و پایین ترین (۰۲۸/۰میلی گرم در لیتر) میزان کلروفیل b در تیمار آبیاری پس از ۲۰۰ میلی متر تبخیر و به ترتیب با کاربرد ۶۰ و ۲۴۰ کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب مشاهده شد. بالاترین عملکرد دانه (۱۲۲۶کیلوگرم در هکتار) و اسانس (۵/۳۶کیلوگرم در هکتار) مربوط به آبیاری پس از ۵۰ میلی متر تبخیر از تشتک و ۶۰ کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب بود. با افزایش فاصله آبیاری به ۱۰۰، ۱۵۰ و ۲۰۰ میلی متر تبخیر، برای تولید حداکثر عملکرد، به ترتیب به ۱۲۰، ۱۸۰ و ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب نیاز بود. درصد اسانس زیره با افزایش فاصله آبیاری تا ۱۵۰ میلی متر تبخیر به تدریج و به صورت معنی دار افزایش یافت ولی با افزایش بیشتر فاصله آبیاری روند کاهشی داشت. مشابه عملکرد دانه، کمترین عملکرد اسانس (۹/۰کیلوگرم در هکتار) مربوط به تیمار آبیاری پس از ۵۰ میلی متر تبخیر و ۱۲۰کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب، یعنی کمتر از عملکرد تولید شده تحت شرایط آبیاری پس از ۲۰۰ میلی متر تبخیر بود. در نهایت، مقدار مناسب پلیمر سوپرجاذب برای سطوح مختلف آبیاری متفاوت بود، یعنی برای شاهد، و تنش های ملایم و متوسط کمتر از ۱۲۰ کیلوگرم، و برای تنش شدید ۳۰۰ کیلوگرم در هر هکتار مناسب برای تولید اسانس در زیره سبز توصیه می شود.

پلیمر, تشتک تبخیر کلاس A, زیره سبز, کلروفیل, کلونجر