فروغ ملک محمودی - دانشجوی دکترا، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
محمود خلیلی - استاد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
هاشم باقری - دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

معدن کویر خور در شمال خاوری استان اصفهان بخشی از افق بنتونیتی خور  به شمار می رود که در پهنه ساختاری ایران مرکزی قرار دارد. بنتونیت های این معدن محصول دگرسانی آندزیت –  بازالت های ائوسن هستند. بررسی های صحرایی منطقه نشان از وجود گسل های فعال بسیاری دارد که نقش موثری در انتقال سیال های سیلیسی به صورت ژئود، ژاسپرویید و رگه های سیلیسی به سطح زمین داشته اند. مطالعه مقاطع میکروسکوپی در تطابق با زمین ساخت منطقه بیان کننده بیرون ریزی این سیال ها به صورت متناوب در یک محیط قلیایی آبگین است. مقایسه ترکیب شیمیایی نمونه های سیلیسی با بنتونیت ها نشان دهنده وجود روند همانند عناصر کمیاب در پهنه های رسی، سیلیسی و سنگ مادر است که این امر نشان دهنده نقش این سیال های گرمابی در شکل گیری بنتونیت هاست. تهی شدگی از عناصر سنگ دوست بزرگ یون به همراه بی هنجاری مثبت سزیم در هر دو گروه کانی های رسی و سیلیسی دیده می شود. بررسی های ایزوتوپ های پایدار اکسیژن و دوتریم نشان می دهد، سیال های دگرسان کننده از نوع آب های جوی هستند و دمای تشکیل بنتونیت ها ۸۳ درجه سانتی گراد برآورد می شود.

بنتونیت, سیلیس, ایزوتوپ پایدار, ائوسن, افق بنتونیتی خور, ایران مرکزی