نرجس فاتحی گلاب - کارشناسی ارشد، گروه زمین‎شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
حسن میرنژاد - دانشیار، گروه زمین‎شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
رایان متور - استاد، گروه زمین شناسی، دانشگاه جونیاتا، هونتینگتون، آمریکا.

کانسارهای دره‎زار و پرکام در استان کرمان، دو نمونه از کانسارهای مس پورفیری در کمان ماگمایی سنوزوییک ارومیه- دختر هستند. سنگ‎های آتشفشانی مناطق مورد مطالعه بیشتر آندزیت، تراکی‎آندزیت و بازالت می باشند. استوک کوارتزمونزونیتی دره زار از درشت‎بلورهای پلاژیوکلاز، هورنبلند، کوارتز و بیوتیت تشکیل یافته و کانی های سازنده دیوریت تا میکرودیوریت پورفیری در پرکام شامل پلاژیوکلاز، فلدسپار قلیایی، آمفیبول، بیوتیت و کوارتز است. ستبرای پهنه اکسیدی در کانسار دره‎زار در حد چند متر بوده و در بسیاری از گمانه‎ها مشاهده نشده است در حالی که ستبرای پهنه فروشست از ۲ تا ۸۰ متر تغییر می‎کند. پهنه برون‎زاد در مرکز این کانسار بیشترین ستبرا (۱۲۰ متر) را دارد. پهنه درون‎زاد کانسار دره‎زار تا ژرفاهای بیش از ۴۰۰ متر گسترش پیدا می کند. ستبرای پهنه اکسیدی در کانسار پرکام قابل ملاحظه است و در برخی گمانه‎ها به ۲۰ متر می رسد. پهنه فروشست پرکام میانگین ستبرایی حدود ۲۰ متر دارد. ستبرای میانگین پهنه برون زاد در این کانسار ۱۵ متر و بیشینه ژرفای آن ۶۴ متر می باشد و پهنه درون‎زاد(ژرف زاد) نیز در برخی از گمانه‎ها تا ژرفای ۵۰۰ متر ادامه می یابد. بررسی نسبت‎های ایزوتوپی مس پهنه‎های فروشست، برون‎زاد و درون‎زاد این دو کانسار نشان می دهد که درجه جدایش ایزوتوپی و تمرکز مس، به فرایندهای هوازدگی بستگی دارد. میانگین مقدار  ۶۵Cuδ مس در پهنه‎های فروشست، برون‎زاد و درون‎زاد در کانسار دره‎زار به‎ترتیب -۶.۱۶‰،  ۲.۵۲‰+  و ۰.۷۹‰+ و در کانسار پرکام به‎ترتیب -۴.۳۳‰، ۴.۸۲‰+ و ۰.۳۴‰+ است. بنابراین، هوازدگی کانی‎های سولفیدی مس با تولید کانی‎های بازمانده سبک (از دید ایزوتوپی) و پراکنده شدن ایزوتوپ مس سنگین در آب زیرزمینی همراه بوده است. از این رو، پیش بینی می شود که نسبت ایزوتوپی مس پهنه فروشست در کانسارهای مختلف، با درجه شستشو و غنی شدگی پهنه برون‎زاد مرتبط باشد. مشاهدات میکرسکوپی و مطالعات کانی شناسی نشان می دهد که فراوانی هماتیت در پهنه فروشست کانسار دره‎زار بیشتر از پرکام است، در حالی که پهنه فروشست کانسار پرکام، گوتیت فراوان تری نسبت به دره‎زار دارد. مقدار کالکوسیت و پیریت- کالکوپیریت، به‎ترتیب در پهنه‎های برون‎زاد و درون‎زاد کانسار دره‎زار بیشتر از پرکام است.

ایزوتوپ مس, پرکام, دره‎زار, مس پورفیری, درون‎زاد, برون‎زاد, پوشش فروشست