عادل ساکی - دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
علی اکبر بهاری فر - استادیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور ابهر، ابهر، ایران

روابط صحرایی و  سنگ نگاری نشان می­دهد که سنگ­های رسی و کربناتی دگرگون شده منطقه همدان در باختر ایران، تحت تاثیر یک دگرگونی چند مرحله­ای قرار گرفته­اند.  نفوذ باتولیت الوند (با سن ژوراسیک) در سنگ­های میزبان رسی و کربناتی باعث شکل­گیری سنگ­های دگرگونی مجاورتی متفاوتی در محدوده  چشین شده است که عبارتند از هورنفلس­های سیلیمانیت دار، مرمرها و سنگ­های دگرگونی کالک- سیلیکاتی. مجموعه کانی­های دگرگونی در سنگ­های رسی دگرگون شده و کالک- سیلیکات ها  با هم متفاوت است به گونه ای  که، کانی­های اوج دگرگونی در این سنگ­ها به ترتیب عبارتند از: گارنت، استارولیت، آلومینوسیلیکات ها (کیانیت/ سیلیمانیت)، بیوتیت، کلریت، مسکوویت و کوارتز.  مجموعه کانیایی کالک-سیلیکات ها عبارتند از: گارنت، دیوپسید، ولاستونیت، اپیدوت و آمفیبول که معمولا به صورت همزمان با یک فازدگرگونی مجاورتی رشد کرده­اند.با استفاده از تعادل ترمودینامیکی کانی­ها و واکنش­های تعادلی چندگانه، فشار و دمای اوج دگرگونی مجاورتی و همچنین اکتیویته سیال ها در سنگ های کالک- سیلیکاتی به ترتیب۶۰۰  تا ۶۳۰  درجه سانتی گراد،  ۲ تا  ۴ کیلوبار و کسر مولی CO۲ حدود ۱۷/۰  برآورد شده است. این محاسبات با دیگر نتایج بدست آمده از سنگ­های متاپلیتی همخوانی خوبی دارد. دما و فشار دگرگونی مجاورتی بالا در این بخش از پوسته همدان بیانگر شرایط دگرگونی در رخساره پیروکسن- هورنفلس  است.

باتولیت الوند, سنگ های کالک- سیلیکاتی, واکنش های تعادلی چندگانه, دگرگونی مجاورتی, اکتیویته سیال ها