مهرداد عمواقلی طبری - موسسه تحقیقات برنج کشور
فرامرز علی نیا - موسسه تحقیقات گیاهپزشکی ایران
حسن قهاری - دانشگاه آزاد اسلامی
مرضیه حاجی امیری - دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی مازندران

چکیده به منظور استفاده ی بهینه از حشره کش دیازینون علیه کرم ساقه خوار برنج، آزمایشی با دو عامل شامل ارقام مختلف برنج (طارم محلی، خزر و نعمت) و تعداد دفعات سمپاشی (شاهد، سمپاشی نسل اول، سمپاشی نسل دوم، سمپاشی نسل های اول و دوم و چهار بار سمپاشی) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی بصورت فاکتوریل با ۱۵ تیمار و در ۴ تکرار انجام شد. نمونه برداری از بوته ها برای تعیین میزان آلودگی در قبل و بعد از سمپاشی نسل اول، قبل و بعد از سمپاشی نسل دوم، جوانه مرکزی خشک شده و خوشه های سفید شده ی برنج با انتخاب ۵ بوته ی کامل برای هر صفت به صورت تصادفی از هر کرت انجام گرفت. نتایج نشان داد که اثر سال روی تمامی صفات، و اثرات ارقام برنج و دفعات سمپاشی روی کلیه صفات به جز کاهش عملکرد در سطح احتمال ۱% معنی دار گردید. با مقایسه میانگین ها مشخص گردید که در سال اول آزمایش تعداد ساقه های آلوده قبل و بعد از سمپاشی نسل های اول و دوم، درصد جوانه ی مرکزی خشک شده و خوشه های سفید شده بیشتر بود. از میان ارقام مختلف برنج، رقم طارم محلی از نظر تعداد ساقه های آلوده در زمان های قبل و بعد از سمپاشی نسل اول و دوم، جوانه ی مرکزی خشک شده و خوشه های سفید شده نسبت به بقیه ارقام حساس تر بود. همچنین در میان تیمارهای مختلف سمپاشی بیشترین آلودگی مربوط به تیمارهای شاهد و نسل دوم سمپاشی و کمترین آن مربوط به تیمارهای ۱، ۲ و ۴ بار سمپاشی بدست آمد که از نظر آماری نیز در یک گروه قرار گرفتند. این پژوهش نشان داد که رقم طارم محلی به عنوان رقمی حساس معرفی شده و تیمار یک بار سمپاشی برای کنترل کرم ساقه خوار روی ارقام زود رس و میان رس برنج، راهکاری ایمن از نظر زیست محیطی و اقتصادی در اکوسیستم شالیزار قابل توصیه می باشد. واژه های کلیدی: کرم ساقه خوار برنج، ارقام برنج، دفعات سمپاشی، گرانول دیازینون