ح.ر ناصری - استادیار، مرکز تحقیقات بین المللی بیابان، دانشگاه تهران
ر شاکری - استادیار، گروه محیط زیست، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیا بهبهان
الف عزیزآبادی فراهانی - کارشناسی ارشد، همزیستی با کویر، مرکز تحقیقات بین المللی بیابان، دانشگاه تهران

بهره برداری بی رویه از گیاهان در مناطق خشک و نیمه خشک عامل اصلی تخریب محیط زیست و کاهش تنوع زیستی می باشد. به کارگیری عملیات جنگل کاری به عنوان یک روش اصلاحی نشان داده است که می تواند تنوع گونه ای و وضعیت مرتع را در اقلیم های خشک و نیمه خشک ارتقا دهد. این مطالعه برای درک نقش جنگل کاری در بهبود شرایط مراتع نیمه خشک و اثر تنوع زیستی گیاهی آن انجام شده است. به همین منظور محدوده جنگل کاری شده در روستای فتح آباد استان قزوین و نواحی مجاور آن انتخاب شد. منطقه جنگل کاری شده با گیاه تاغ تحت عملیات اصلاح مرتع قرار گرفته است و اراضی مجاور آن با کاربری مرتعی فاقد هر نوع برنامه اصلاحی بودند. نمونه برداری از زیراشکوب محدود تا کاری شده و مناطق مجاور آن به روش تصادفی سیستماتیک انجام شد. تعداد گون های گیاهی به عنوان غنا و تنوع زیستی نیز با نمایه شانون محاسبه شد و پارامترهای پوششی خاک و گیاهان نیز از پلات ها مستخرج شدند. مجموعا زیراشکوب منطقه جنگلی حفاظت شده شامل ۶۱ گونه گیاهی متعلق به ۲۴ تیره می باشد در حالی که اراضی مجاور مراتع مجاور در مجموع شامل ۲۲ گونه گیاهی متعلق به ۹ تیره می باشد. همچنین وضعیت و گرایش در پوشش زیراشکوب جنگلی به طور معنی داری از اراضی مرتعی فاقد برنامه اصلاحی بالاتر بود. نتایج نشان می دهد که کاشت گونه تاغ و برخی گونه های خشکی پسند باعث شده است که تنوع گونه ای در محدوده جنگلی به طور معنی داری (۰/۰۵) ارتقا یابد.

مرتع، جنگل کاری، شاخص شانون، تنوع زیستی