یحیی جمور - آموزشکده نقشه برداری سازمان نقشه برداری کشور، تهران، ایران

به دلیل وجود منابع مختلف خطا در تعیین موقعیت‎های مبتنی بر مشاهدات GNSS (Global Navigation Satellite System)، بویژه اثرات جوی، دقت حاصل از تعیین موقعیت مطلق لحظه ای جوابگوی بسیاری از کاربردهای مورد نیاز نیست. برای چیرگی بر مشکل یادشده، روش های تعیین موقعیت نسبی آنی (Real time) و پردازش بعدی (Post Processing) مختلفی، معرفی و بهره برداری شدهاند. افزون بر تاثیر خطاهای مشاهداتی، وجود خطا و نبود قطعیت در موقعیت ایستگاه مرجع نسبت به دستگاه مختصات مورد استفاده در سامانه‎های GNSS نیز در تعیین موقعیت های نسبی دقیق مهم است و باعث کج شدگی و کاهش دقت در موقعیت ایستگاه های مجهول می شود. این موضوع بویژه در ایجاد و گسترش شبکه های مختصات مبنایی که حساسیت بالاتری دارند و دقت های میلی متری در آنها مطرح است، باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. از آنجا که هنوز سامانه GPS برتری و کاربری بسیار بیشتری نسبت به دیگر سامانههای GNSS دارد، در این پژوهش فقط از مشاهدات سامانه GPS (Global Positioning System) استفاده شده است. بدیهی است که نتایج به‎دست آمده برای این سامانه، برای سامانه های GNSS دیگر نیز قابل همگانی کردن است. در این نوشتار، چگونگی انتشار خطای موقعیت یک ایستگاه مرجع نسبت به دستگاه مختصات WGS۸۴ (World Geodetic Datum ۱۹۸۴) برای حالت ایستا تیک بر روی موقعیت ایستگاه مجهول در تعیین موقعیت نسبی با بهره گیری از معادلات مشاهدات تفاضلی دوگانه فاز موج حامل بررسی می شود. مشاهدات مورد استفاده در این پژوهش، مربوط به ۴ طول مبنای مختلف از حدود ۴ کیلومتر تا حدود ۹۰ کیلومتر است. با اعمال مقادیر خطای عمدی به موقعیت ایستگاه معلوم از یک متر تا ۱۰۰ متر در شرایط یکسان، میزان اعوجاج برای هریک از مولفه های طول مبناها محاسبه و تجزیه و تحلیل می شود. بر اساس نتایج به دست آمده، با افزایش طول مبنا و خطای موقعیت ایستگاه مرجع، دقت موقعیت ایستگاه مجهول نیز کاهش می‎یابد. به عبارت دیگر، اعوجاجات مختصات ایستگاه های مجهول به طور مستقیم با خطای موجود در موقعیت ایستگاه مرجع متناسب است و بسته به میزان خطا و طول مبنا تا چند ppm هم می‎رسد.

تعیین موقعیت نسبی, مشاهدات تفاضلی دوگانه فاز حامل, خطای موقعیت ایستگاه مرجع, خطای موقعیت ایستگاه مجهول, دستگاه مختصات مرجع WGS۸۴, طول مبنا, GPS