فریبرز مسعودی - دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
محمد محجل - گروه زمین شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
فرزانه شاکر اردکانی - دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

منطقه زرین در شمال اردکان واقع و بخشی از پهنه ایران مرکزی است. بخش های همگن و یکنواختی از توده گرانیتی زرین در پهنه برشی قرار گرفته و میلونیت ها و اولترامیلونیت ها تشکیل شده اند.  شواهد ریزساختاری و بررسی دگرشکلی نشان می دهد که تغییرات شیمیایی و ساختاری به موازات پیشرفت دگرشکلی در میلونیت ها ایجاد شده است. بیشترین تغییرات شیمیایی متعلق به کاهش قابل توجه مقادیر Fe , Mg , Ti   و P  از میلونیت ها به اولترامیلونیت ها است. سیلیس همزمان با افزایش کوارتز مدال، یک افزایش کند در پهنه میلونیتی نشان می دهد؛ ولی میزان Al۲O۳ در طول میلونیتی شدن، کم و بیش ثابت است. مقدار K۲O در میلونیت ها نسبت به پروتومیلونیت ها به علت کاهش پورفیروکلاست های فلدسپار و فلدسپار قلیایی زمینه کاهش می یابد. اما با افزایش نسبی پلاژیوکلاز، فلدسپار قلیایی و اپیدوت در زمینه، مقادیرNa ,Ca  و K در اولترامیلونیت ها افزایش می یابد.  در اثر تغییرات ساختاری، دانه های کوارتز در دگرشکلی ضعیف در پروتولیت و پروتومیلونیت ها تبلور مجدد و Sub grain  و با پیشرفت دگرشکلی در میلونیت ها و اولترامیلونیت ها پدیده مهاجرت مرز  دانه ای در تبلور مجدد را نشان می دهند. در طی دگرشکلی پیشرونده، در فلدسپارهای قلیایی شکستگی و پرتیتی شدن ظاهر می شود و ماکل های پلاژیوکلاز خمش نشان می دهند. با پیشرفت دگرشکلی پدیده تبلور مجدد در مرز دانه های فلدسپار قلیایی و دوقلویی در دانه های پلاژیوکلاز شکل می گیرند. با توجه به شواهد ساختاری، حرارت دگرشکلی در منطقه زرین به طور پیوسته از حدود  ºC ۴۰۰ در پروتولیت گرانیت و پروتومیلونیت ها تا  ºC ۵۰۰ یا بیشتر در میلونیت ها و اولترامیلونیت ها در شرایط مشابه رخساره شیست سبز  افزایش می یابد.  

گرانیت زرین, اردکان, پهنه برشی, دگرشکلی