حمید حاجیان پور - بخش تاریخ دانشگاه شیراز
حیدر امیری - دانشگاه فرهنگیان استان بوشهر

پس از پایان جنگ دوم جهانی، محمدرضا شاه پهلوی (۱۹۸۰م/۱۳۵۹ ۱۹۱۹م/۱۲۹۸) برای توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران طبق برنامه پنجم توسعه اقتصادی کشور(۱۹۷۸م/۱۳۵۷ ۱۹۷۳م/۱۳۵۲)، به سوی کشورهایی غیر از شوروی و آمریکا گرایش پیدا کرد. در این ارتباط، یکی از طرف­های روابط خارجی با ایران، بازار مشترک اروپا بود. مهم­ترین و شاخص­ترین این کشورها، آلمان ­غربی بود که از سوی دولتمردان آن کشور، ایران به عنوان کشوری پرسود برای سرمایه­گذاری مورد توجه قرار گرفت. در سال ۱۳۵۳/۱۹۷۴م، مهم­ترین قرارداد اقتصادی بین ایران و آلمان تحت عنوان قرارداد خرید دو نیروگاه اتمی امضا شد. این پروژه که به عنوان یکی از پرسروصداترین طرح صنعتی آلمان در ایران بود، بعدها دارای اهمیت خاص در بعد سیاسی و بین المللی گردید. هدف این مقاله، بررسی تاثیرات حضور مهندسان و تکنسین­های آلمانی شاغل در نیروگاه اتمی بوشهر بر وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی استان بوشهر عموما و شهر بوشهر خصوصا می­باشد. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای و مصاحبه است. به دلیل اینکه پروژه نیروگاه اتمی بوشهر، بعد از انقلاب اسلامی جنبه سیاسی و نظامی به خود گرفت و حتی دارای اهمیت امنیتی و اطلاعاتی گردید، در گردآوری منابع موضوع پژوهش، مشکلات بسیاری وجود داشت. بر اساس نتایج این مقاله، با توجه به حجم بالای بیکاری در استان بوشهر، و از طرف دیگر، عدم وجود صنایع مادر در این استان، این پروژه اقتصادی توانست اشتغال­زایی مناسب مستقیم و غیرمستقیم ایجاد نماید. البته در کنار آن نمی­توان تاثیرات اجتماعی و فرهنگی حضور آلمان­ها مانند حس برتری جویی و تفاخر آن به مردم ایران در کمک های فنی و علمی، و همچنین، آزاد بودن در نوع پوشش و فعالیت­های تفریحی آنان در شهر و استانی را که عقاید مذهبی آن پررنگ بود، انکار کرد.

روابط خارجی, آلمان غربی, نیروگاه اتمی بوشهر, محمدرضا شاه پهلوی