سید جمال الدین میرشرف الدین - دانش آموخته فلسفه محض دانشگاه تهران

ارسطو در اخلاق نیکوماخوس به اقتضای غایت عملی به مبادی تکوین عمل می پردازد. قسمی از مبادی، فضایل اند که علل غایی وقوع عمل هستند و بخشی نیز مبادی درونی عمل و اجزاء نفس انسانی به عنوان عامل عمل اخلاقی است که در فرایند برهم کنشی مستمر به رخ داد عمل می انجامند. پرسش اصلی ناظر به فهم بنیان های عمل این است که چه گونه رابطه ای میان اجزاء نفس و فضایل منجر به وقوع عمل اخلاقی می شود؟ در این مقاله نخست به توصیف هر یک از اجزاء و سپس به رابطه آنها با هم پرداخته شده تا در نهایت روشن شود میان اجزاء نفس و رابطه ی درونی آنها با هم به عنوان یک بعد مبادی عمل، و فضایل به مثابه مبادی غایی عمل از سوی دیگر چه نسبتی است. در نگرش ارسطو خواست تکرارشونده در یک سو، تعقل را در آن سمت تقویت می کند و عقل قوام یافته در یک بعد، خواست را نیز به همان جهت سوق می دهد. از این رو عمل̊ برآیند برهم کنش میان اجزاء عقلی و غیرعقلی نفس و خواست و عقل در انسان است که خود در ارتباطی دوسویه با مبادی غایی عمل و فضایل اند به نحوی که رذایل، مبادی فضایل را ویران میکند.

جزء عقلی, جزء غیرعقلی, عمل, مبادی, عقل, خواست, برهم کنش, فضیلت, رذیلت