آتوسا اعظم کثیری - عضو هیئت علمی/ دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
مریم آقازاده - دانشجو

تحقیق حاضر مطالعه ای در حیطه معنای فرهنگی نشانه ها در ساختار بصری یک بنای باستانی آیینی است. بدین منظور اجزاء و عناصر دیداری برساخته در کلیسای «سنت استپان» را به مثابه نشانه هایی در نظر گرفته شده است که در هم نشینی با هم، داستانی آیینی را به مخاطب خود عرضه می دارند. در فرآیند تحلیل، هر پدیدار محسوس، به ویژه تولیدات انسان ساخت و خاصه آثار هنری را می توان به مثابه متنی معنادار در نظر آورد و در جهت معنایابی، نشانه های نظام مندی را که شاکله آن متن هستند، رمزگشایی کرد. هدف از این مقاله تبیین معنای نهفته در نظام دیداری اجزای بصری این کلیسا است که در مجموع به این سازه معنا می دهند و مخاطب- بر مبنای فرهنگ متعلق خویش- از آن تاثیر می پذیرد. پرسش اصلی پژوهش آن است که ساختار بصری منظر و عناصر تزئینی بنای کلیسای سنت استپان شامل چه مواردی و متداعی چه معانی مستقیم و ضمنی در بافت فرهنگی آیینی مسیحی است؛ مفاهیمی که با توجه به تداوم و پایداری فرهنگ اعتقادی جامعه مسیحی ایران، از وحدت و ثبات نسبی برخوردار بوده. این مطالعه به شیوه کیفی و تحلیلی-توصیفی انجام شده و در فرآیند مطالعه، ابتدا تحلیلی درباره عناصر بصری در فضا، منظر و عناصر کلی معمارانه و در نهایت تزئینات بنای سنت استپان و معانی رمزآمیز آن بیان شده و نتایج به دست آمده از این تحلیل، شامل موارد ذیل است: عناصر روایت گر بصری بنای کلیسای سنت استپان را می توان علاوه بر رمزگان عددی عناصر منظر و نورپردازی نمادین و رمزآمیز بنا، به نقوش انسانی، گیاهی، جانوری، انتزاعی و هندسی و خیالی نگاری و موجودات ترکیبی بخش بندی کرد. معنای هر یک از این نشانه های تصویری با توجه به زمینه معتقدات مسیحی و زمینه فرهنگی مکان و زمان در لایه های صریح و ضمنی، قابل تفسیر است.

معنای ضمنی تصاویر, کلیسای سنت استپان, نقوش تزئینی مسیحی, تحلیل ساختارها