زهرا ربانی - دانشکده الهیات، گروه تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی
منیژه قدرتی وایقان - دانشکده الهیات، گروه تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی

طریقت های صوفیانه از تاثیرگذارترین گروه های فرهنگی در آناتولی دوره سلجوقیان روم بوده و در میان سلاطین، امرا، بزرگان و توده های مردم از شهری و روستایی هواداران بی شماری داشتند. با بررسی اجمالی در باب طریقت های موجود در این منطقه، اهمیت سه طریقت مولویه، اوحدیه و بکتاشیه در رشد و رونق تصوف آشکار می شود. آنچه در اکثر پژوهش های مربوط به وضعیت این طریقت ها کمتر مورد توجه قرار گرفته حضور و جایگاه زنان در طریقت های مذکور است. نوشتار پیش رو بر آن است تا با رویکرد توصیفی به تبیین و مقایسه فعالیت های فرهنگی بانوان در آناتولی دوره سلجوقی با تاکید بر این سه طریقت بپردازد. یافته های اساسی پژوهش حاضر نشان می دهد زنانی که تحت تاثیر آموزه های هر یک از طریقت های یاد شده بودند به رغم تفاوت های موجود در وضعیت اجتماعی و میزان بهره مندی از منابع قدرت و ثروت و همچنین تفاوت در میزان پایبندی و رعایت احکام شرعی، به فعالیت های فرهنگی مختلفی نظیر برپایی مجالس دینی و آیین های صوفیانه، حضور در جلسات درس پیر طریقت، ساخت مسجد، حمام، مدرسه و تکیه، پذیرایی از جوانمردان، خلافت و اداره امور خانقاه و اطعام مساکین می پرداختند و با حضور فعال و تاثیرگذار خود در رشد و رونق تصوف در آناتولی دوره سلجوقی نقش بسزایی بر عهده داشتند.  

Anatolia, Seljuk, Mevlevi order, Bektashi order, Awhadiyye order, wome-n, cultural activities, آناتولی, سلجوقیان روم, طریقت مولویه, طریقت اوحدیه, طریقت بکتاشیه, زنان, فعالیت های فرهنگی