سید احمد رضا خضری - دانشگاه تهران، گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی
حسین خسروی - معارف

با تسلط مسلمانان بر اندلس ، به مرور آئین و فرهنگ اسلامی در میان ساکنان آنجا گسترش یافت . با این همه به رغم آن که اندیشه های مختلف دینی و گرایش های گوناگون مذهبی، مجالی برای بروز و ظهور در اندلس (در دوره اسلامی) به دست آوردند، تشیع در شمار معدود مذاهبی بود که اساسا فرصتی برای بیان مبانی اعتقادی خود به دست نیاورد و به سبب وجود عواملی چند، راه برگسترش و تثبیت اندیشه های شیعی در اندلس بسته شد . اندلس از زمان فتح تا سرنگونی خلافت اموی در قرطبه، ماهیتی اموی داشت که سیاست های خود را بر مبنای نادیده گرفتن حق اهل بیت استوار ساخته بود. در واقع امویان تلاش فراونی برای گسترش مذهب بر اساس دیدگاه های خود به عمل آوردند و با حمایت همه جانبه از مذهب مالکی ، مجال هر گونه فعالیت را از دیگر مذاهب، خاصه تشیع سلب کردند . این موضوع باعث شد تا فعالیت ها و کوشش های پیروان تشیع در اندلس به گونه ای آشکار محدود شده و شیعیان از بیان باورها و انجام مراسم مذهبی خود باز مانند. تنها پس از برافتادن امویان بود که شیعیان فرصتی هر چند کوتاه به دست آورند و با تاسیس خلافت حمودی توانستند شمه ای از حضور سیاسی- فرهنگی خود را در اندلس نشان دهند. پرسش اصلی در این پژوهش آن است که: اولا به راستی علل و عوامل عدم گسترش و ناپایداری تشیع در اندلس چه بود؟ ثانیا سیاست ها و برنامه های حکمرانان اندلس خاصه امویان چه تاثیری در این موضوع داشت ؟ این مقاله بر آن است تا بر اساس روش تحلیلی و با استفاده از منابع، مآخذ و مطالعات تاریخی به این دو پرسش پاسخ دهد.  

Shiism - Andlus, Umayyads - Andalus, Bani Hammud, تشیع در اندلس, حکومت اموی, بنی حمود