مریم گل محمدی - دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران
علی رحمانی - استاد، گروه حسابداری، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

هدف: با پذیرش کامل استانداردهای بین‎المللی گزارشگری مالی، اندازه‎گیری و افشای ارزش منصفانه در گزارشگری مالی ایران فراگیرتر خواهد شد. هدف این پژوهش شناسایی چالش‎های فنی اندازه‎گیری و افشای ارزش منصفانه طبق چارچوب پیشنهاد شده در استاندارد بین‎المللی ۱۳ و عوامل فنی زمینه‎ساز مقاومت در برابر گزارشگری مالی ارزش منصفانه‎محور از دیدگاه خبرگان حرفه حسابداری و حسابرسی در ایران است. روش: پس از مطالعه مروری گسترده با رویکرد تحلیلی، چالش‎های فنی شناسایی شدند. سپس با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، مدل اولیه مقوله‎بندی چالش‎های فنی استخراج شد. از پرسش‎نامه‎های ساختاریافته مبتنی ‎بر منطق فازی، برای گردآوری دیدگاه خبرگان حرفه از سه گروه مختلف نظریه پردازان و استانداردگذاران (۲۳ خبره)، حسابرسان مستقل (۲۹ خبره) و مدیران مالی (۲۷ خبره) بهره برده شد. داده‎های پژوهش با استفاده از روش‎های دلفی فازی و تحلیل سلسله‎مراتبی فازی تجزیه و تحلیل شدند. یافته‎ها: دیدگاه خبرگان حرفه در ایران نسبت به الگوی ارزش منصفانه مثبت است. اما، چالش‎های فنی شناسایی‎شده در خصوص اندازه‎گیری و افشای ارزش منصفانه موجب می‎شوند که پذیرش الگوی ارزش منصفانه و به‎کارگیری گسترده آن در عمل چالش‎انگیز شود. یافته‎ها نشان می‎دهد با وجود ارزیابی مثبت خبرگان حرفه از کمیت و کیفیت الزامات افشای استاندارد بین‎المللی ۱۳، اثربخشی گزارشگری مالی مبتنی ‎بر ارزش منصفانه در ایران از بعد ارزیابی وظیفه مباشرت و کارایی آن از دیدگاه استفاده‎کنندگان از اطلاعات بحث‎برانگیز است. همچنین عدم رعایت برخی الزامات افشای استاندارد ۱۳ امکان‎پذیر است که در کنار ضعف ضمانت‎های اجرایی در محیط گزارشگری مالی ایران می‎تواند بر اثربخشی استاندارد یاد شده و گزارشگری مالی ارزش منصفانه‎محور در ایران تاثیر منفی داشته باشد. البته، در خصوص الزامات افشایی که ممکن است در عمل رعایت نشوند و عوامل فنی زمینه‎ساز مقاومت، بین دو گروه اجرایی و گروه نظریه‎پردازان و استانداردگذاران اختلاف نظرهایی وجود دارد. نتیجه‎گیری: استانداردگذاران و جوامع حرفه‎ای باید نسبت به چالش‎های فنی حسابداری مبتنی ‎بر ارزش منصفانه آگاه باشند و بسترهای مناسب و لازمی را برای گزارشگری مالی ارزش منصفانه‎محور با کیفیت و کارا و اثربخش بودن استاندارد بین‎المللی ۱۳ در محیط گزارشگری مالی ایران فراهم کنند.

اندازه‎گیری ارزش منصفانه, افشای اطلاعات ارزش منصفانه‎محور, استاندارد بین‎المللی گزارشگری مالی شماره ۱۳, حسابداری مبتنی‎ بر ارزش منصفانه, چالش فنی گزارشگری مالی ارزش منصفانه‎محور