حسن اصیلیان - معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست

افزایش بی رویه مصرف انرژی حاصل از سوختهای فسیلی، اگر چه رشد سریع اقتصادی جوامع مدرن صنعتی را میسر کرده اما به واسطه نشر آلاینده های حاصل از احتراق و افزایش غلظت دی اکسید کربن در اتمسفر و پیامدهای آن جهان را با تغییرات برگشت ناپذیری مواجه ساخته است . ادامه این روند نه تنها منابع تجدید ناپذیر و پایان یافتنی انرژی را به سرعت تخریب می کند بلکه آلاینده های گوناگونی را در محیط های پذیرنده (هوا، آب و خا ک ) رها می ساز د. آثار زیست محیطی مصرف انرژی تنها به مرزهای یک کشور محدود نمی شود . بلکه در بسیاری از موارد به صورت مشکلی فرامرزی و جهانی پدیدار می گردد. - تشدید تراکم گازهای گلخانه ای - گرمایش زمین - تخریب لایه ازن و بارش باران های اسیدی - آلودگی اقیانوس ها و تغییرات آب و هوائی - از بین رفتن گونه های گیاهی و جانوری، بیابان زائی و تخریب جنگلها - به مخاطره انداختن سلامت و بهداشت جامعه با توجه به عملکرد بخش انرژی کشور در سال 1383 کل تولید انرژی اولیه کشور معادل 220/9 میلیون بشکه معادل نفت خام بوده که 71/6 درصد آن به نفت خام، 27/3 درصد به گاز طبیعی 0/80 درصد به برق آبی و انرژی های تجدید پذیر و 0/3 درصد به سوختهای جامد و غیر تجاری اختصاص یافته است. بنابراین ورای مسئله آلودگی محیطی، سوختهای فسیلی از نقطه تامین منابع انرژی نیز دارای اهمیت ویژه ای بوده و تمام جوامع ملزم به کنترل و بهینه سازی مصرف انرژی در دنیا به شمار می آید . می توان با تدوین الگوهای مناسب مصرف انرژی و کاربردی کردن آن، تلاش جدی در جهت کاهش و کنترل مصرف انرژی (بخصوص سوختهای فسیل ی ) بعمل آورده ، از طرفی نیز با توجه به پتانسیل بالای منابع انرژی های تجدید (بخصوص سوختهای فسیل ی ) بعمل آورده، از طرفی نیز با توجه به پتانسیل بالای منابع انرژی های تجدید شونده (نظیر انرژی خورشیدی، بادی، زمین گرمایی و ...) و بهره برداری گسترده از آنها نقش اساسی در کاهش مصرف انرژی های فسیلی و حفظ منابع موجود و نهایتاٌ موجب تقلیل آلاینده های زیست محیطی خواهد شد. در این مقاله با استفاده از آمارهای موجود مصرف انرژی و نیز بهره گیری از فاکتورهای انتشار مواد سوختنی؛ مقادیر انتشار آلانیده های زیست محیطی بخصوص در شهرهای آلوده کشور برآورد . و به همراه آن راهکارهای بهبود مصرف انرژی در بخش های مختلف ارائه گردیده است.