سید امیرحسین منجم زاده - دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد دبی، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحده عربی
کرامت الله زیاری - استاد برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشگاه تهران، تهران، ایران
حمیدرضا ماجدی - استاد شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

شهرنشینی در ایران بسیار رشد داشته به نحوی که شهرهای ایران از نظر وسعت و نیز جمعیت قابل قیاس با گذشته نیستند به طوری که در سال ۱۳۹۵ ایران دارای ۱۰ شهر با جمعیت میلیونی است. با این وجود بحران های اقتصادی و اجتماعی شهری و نیز مقابله ناکارآمد با این بحران ها نشان می دهد که شهرهای میلیونی ایران با توسعه پایدار شهری فاصله بسیار دارند. هدف این مقاله تحلیل سطح برخورداری شهرهای میلیونی ایران از توسعه پایدار با تاکید بر شاخص های اقتصادی و اجتماعی است. سوال اصلی مقاله این است که برخورداری شهرهای میلیونی ایران از شاخص های اقتصادی و اجتماعی توسعه پایدار در چه سطحی قرار دارد؟ علاوه بر این سوال اصلی سوالات فرعی دیگری نیز در این مقاله مطرح می شود از جمله اینکه توسعه پایدار چیست و دارای چه تاریخچه و ابعادی است؟ نتایج این مقاله نشان می دهد که برنامه ریزی منطقه ای با هدف توسعه و کاهش نابرابری از موضوع های مهم در کشورهای در حال توسعه محسوب می شود. لازمه این برنامه ریزی های منطقه ای شناسایی جایگاه مناطق نسبت به یکدیگر از لحاظ توسعه است. مفهوم توسعه نیز علاوه بر رشد در همه جهات، توزیع متعادل را نیز در بر می گیرد. توزیع متعادل امکانات و خدمات، گامی در جهت از بین بردن تفاوت های ناحیه ای و پراکندگی متناسب جمعیت در سطح منطقه است. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی-توسعه ای است و با استفاده از رویکرد ترکیبی (کمی و کیفی) و نیز روش توصیفی-تحلیلی اقدام به شناسایی شاخص ها و نیز وضعیت کنونی شهرهای میلیونی ایران از نظر شاخص های توسعه پایدار می نماید. داده ها و اطلاعات مورد نیاز این تحقیق از طریق سالنامه های آماری کشوری و استانی و مرکز آمار کشور در سال ۱۳۹۵ تهیه شده است. برای تحلیل اطلاعات نیز از تکنیک های تحلیل عاملی و نرم افزارهای SPSS و اکسل استفاده شده است.

توسعه پایدار, شاخص اقتصادی, شاخص اجتماعی, شهرهای میلیونی, ایران