مونا لیاقت - دانشجوی کارشناسی ارشد خاکشناسی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگ
فرهاد خرمالی - دانشیار گروه خاکشناسی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
سیدعلیرضا موحدی نائینی - دانشیار گروه خاکشناسی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
اسماعیل دردی پور - استادیار گروه خاکشناسی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

منافذ نقش مهمی در توسعه ریشه، انتقال آب و عناصر غذائی مورد نیاز گیاهان دارند. از جمله این عناصرغذائی، پتاسیم است. پتاسیم سومین عنصر کودی مهم پس از نیتروژن و فسفر میباشد. در نتیجه توجه به میزان پتاسیم قابل جذب گیاه، از عوامل مهم و تاثیرگذار در تغذیه گیاهان است. گیاهان قادرند از دو شکل پتاسیم محلول و تبادلی استفاده نمایند. و تنها این دو شکل هستند که مستقیما توسط گیاهان جذب می شوند در بیشتر موارد مقدار پتاسیم کل خاکها غالبا زیاد است. ولی با این وجود، مقدار پتاسیمی که گیاه قادر به استفاده از آن است کم می باشد. علاوه بر نوع رس و نوع کانی رهای رسی موجود در خاک که می توانند بر میزان پتاسیم قابل جذب گیاهان موثر باشند، حفرات نیز می توانند احتمالا در میزان پتاسیم قابل جذب گیاهان، نقش اساسی ایفا نمایند.با توجه به نقش حفرات در انتقال آب و پتاسیم قابل جذب گیاهان ، انجام تحقیقاتی در زمینه بررسی خصوصیات منافذ، م یتواند موثر باشد. برای مطالعه خصوصیات حفرات مانند تعداد و اندازه و همچنین نوع آنها، می توان از مطالعات میکروسکوپی و یا نرم افزار IMAGE TOOL استفاده نمود. نمونه برداری از 4 خاک مورد مطالعه در شرق استان گلستان تحت شرایط یکسان از خاک های سطحی(cm 0-25) صورت گرفت. با توجه به این نکته که این مناطق فاقد تاثیر کوددهی بودند. بررسی ها نشان دادند، علاوه بر مقدار رس وکانی رسی، به نظر می سد،هرچه خاک درصد میزان حفرات بیشتری داشته باشد، می تواند مقدار بیشتر پتاسیم قابل جذب را در اختیار گیاهان قرار دهد. ولی باید این نکته را مورد توجه قرار داد که درصد حفرات به تنهائی نمی تواند مقدار پتاسیم قابل جذب را توجیه نماید، بلکه اندازه و شکل حفرات نیز می تواند نقش موثری در انتقال آب و در نتیجه پتاسیم قابل جذب داشته باشد. به گونه ای که مشاهده شد حفرات کانال بدلیل شکل طویل و کشیده، بر خلاف حفرات صفحه ای، قادرند آب و پتاسیم قابل جذب را با سهولت بیشتری در در دسترس گیاهان قرار دهند.

میکرومورفولوژی، جذب پتاسیم، تخلخل، آنالیز تصویر