سیما مظاهری نیا - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد
مجتبی فتحی - دانشیار خاکشناسی دانشگاه فردوسی مشهد
علیرضا آستارایی - دانشیار خاکشناسی دانشگاه فردوسی مشهد
امیر فتوت - عضوهیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان

کمبود آهن از شایع ترین ناهنجاری های تغذیه ای گیاهان بویژه در خاکهای آهکی است. به منظور بررسی امکان استفاده ضایعات فرایند اسیدشویی صنایع فولاد به عنوان کود آهن این تحقیق انجام گردید. ضایعات اسید شویی فولاد در مقایسه با انواع کود آهن از قیمت ناچیزی برخور دار بوده و در صورت امکان تامین آهن مورد نیاز گیاه از این روش صرفه اقتصادی قابل توجهی دارد. این تحقیق با دو تیمار اصلی پودر اکسید آهن ضایعاتی معمولی و آسیاب شده با اندازه ذرات نانومتری و پنج سطح کودی(0، 1/05، 5/0، 1/0، 0 درصد وزن خاک و دو اندازه ذرات معمولی(0/06- 0/02 میلی متر) و نانومتری ، انجام شد. نتایج نشان داد که هر دو نوع ذرات اکسید آهن ضایعاتی نانو ومعمولی قابلیت کاهش pH خاک و افزایش آهن قابل عصاره گیری با DTPA در خاک را دارابودند. کاهش pH خاک وافزایش آهن قابل عصاره گیری با DTPA در خاک، متناسب با مقادیر مصرفی این دو نوع پودر اکسید آهن بو د. افزایش آهن قابل عصاره گیری با DTPA در خاک با کاربرد نانو پودر اکسید آهن نسبت به اکسید آهن معمولی به دلیل حلالیت بیشتر و نهایتاً عمل تثبیت کمتر در خاک، به مراتب بیشتر بو د. کاربرد کمپوست گرانوله گوگردی موجب افزایش آهن قابل عصاره گیری با DTPA خاک شد.آهن قابل عصاره گیری با DTPA در تیمار پودر اکسید آهن معمولی همراه با کمپوست نسبت به تیمار پودر اکسید آهن همراه با کمپوست در همه سطوح ( غیر از سطح 0/5 درصد وزن خا ک) بیشتر بود. همچنین آهن قابل عصاره گیری با DTPA درتیمارحاوی اکسید آهن معمولی در روز اول و در تیمارحاوی نانو اکسید آهن در روز 14 نسبت به سایر فواصل زمانی افزایش معنی داری داشتند. در کل آهن قابل عصاره گیری با DTPA در هر دو نوع اکسید آهن از روز 14 روند کاهشی داشت که شدت و مقدار این کاهش در اکسید آهن معمولی بمراتب بیشتر بو د. افزودن کود کمپوست زباله شهری همراه باهر دو نوع پودر اکسید آهن باعث افزایش معنی دار مقدارآهن در دسترس گیاه و قابل عصاره گیری با DTPA در خاک شد. چون مقدار تثبیت و حبس شدن آهن در ضایعات به اندازه نانو نسبت به ذرات معمولی کمتر بوده و حلالیت و فراهمی بیشتری نسب ت به اکسید آهن معمولی در خاک دارد استفاده از آن در بخش کشاورزی و در خاکهایی مشابه با خاک موردآزمایش توصیه می شود.

کمبود آهن در گیا ه، ذرات نانو و معمولی اکسید آهن، کمپوست گرانوله گوگردی، آهن قابل عصاره گیری با DTPA