رضا فرصتی جویباری - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائم شهر
خدیجه محمدزاده - دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائم شهر

لطف و رحمت از صفات جمالی خداوند است. هرچند این واژه، از عناصر کلیدی و پرکاربرد در کتب دینی، به ویژه قرآن کریم است، با وجود این در ادبیات، خصوصا در شعرعرفانی به آن توجه شده و دستاویز خوبی برای شاعران عارفی چون مولانا بوده است. مثنوی مولوی به طور گسترده لطف و مغفرت الهی را انعکاس داده است. این پژوهش درصدد نشان دادن ابعاد الطاف الهی در سراسر کائنات و عوامل جذب و دفع فیض الهی در مثنوی مولوی است تا به این سوالات پاسخ دهد که لطف واسعه ی الهی چه عناصری را شامل می شود و چه نمود و جلوه ای در آفرینش داشته است؟ روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی است که قلمرو آن هر شش دفتر مثنوی را در بر می گیرد. یافته ها نشان می دهد که موضوع رحمت و لطف الهی در سراسر مثنوی تا بدانجا گسترانیده شده است که غضب و قهر را هم شامل می شود و مولانا معتقد است که رحمت از عین وجود حق انتشار یافته است و آفرینش مخلوقات بر اساس رحمت بوده و ادامه حیات منوط به ادامه ی رحمت اوست. در نظر او آفرینش انسان که نقطه پیدایش عشق و عرفان است، نمود رحمت الهی است و بعثت انبیا و حضور اولیای الهی که واسطه فیض اند، از جلوه های بارز رحمت پروردگار به شمار می آیند. همچنین مولوی باران، نعمت، رزق، فرستادن رسولان، مرگ را جلوه رحمت عام و بهشت و نعمت های بهشتی، اجابت دعا، را نمود رحمت خاص الهی می داند.

لطف، رحمت الهی و مغفرت الهی، عرفان، مولوی، مثنوی