مهدی تاج بخش - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه
عبداله حسن زاده قورت تپه - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی
رقیه آقایی اوخچلار - دانش آموخته ی کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه ارومیه

کشت دیر هنگام و کمبود نزولات آسمانی از جمله مشکلات عمده در زراعت گندم در مزارع کشور به شمار می رود. بدین منظور آزمایشیجهت القاء تحمل به تنش رطوبتی تحت شرایط مزرعه ای در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی در سال زراعی۱۳۸۷-۸۸ اجرا شد.آزمایش بصورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار بود که در آن فاکتور اصلیتنش شامل دو سطح آبیاری معمول )عدم تنش( و قطع آبیاری پس از ساقه رفتن )تنش رطوبتی( و فاکتوریل رقم گندم شامل) a۱ =زرین،a۲ =سرداری(، ۶ سطح پیش تیمار بذور شامل) b۱ =پلی اتیلن گل کیول ۱۰ درصد، b۲ =کلرید پتاسیم ۵/ ۲ درصد، b۳ =کلرید سدیم ۳ درصد، b۴ =شاهد، b۵ =هاردنینگ و b۶ =اکسین) ppm۱۰ (( به عنوان فاکتور فرعی، به صورت فاکتوریل به کرتهای فرعی اختصاص یافتند. تنش رطوبتی در مزرعه با قطع آبیاری از مرحله ساقه رفتن اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس مزرعه ای نشان داد که به جز صفات محتوای نسبی آب برگپرچم و تعداد پنجه بارور تمامی صفات از قبیل عملکرد دانه، تعداد سنبلچه در هر سنبله، تعداد دانه در سنبله، ماده خشک کل، وزن هزار دانه،مساحت برگ پرچم، ارتفاع بوته و میزان کلروفیل برگ پرچم تحت تاثیر تیمارها قرار گرفتند. تیمار بذور باعث بهبود بسیاری از صفات از قبیلعملکرد دانه )افزایش ۳۵ درصدی( در پیش تیمار با تنظیم کننده های رشدی در رقم زرین در شرایط عدم تنش می شود. بهترین نتایج در بینپیش تیمارهای مختلف از پیش تیمارهای هورمونی بر روی صفاتی همچون تعداد سنبله در متر مربع، تعداد سنبلچه در هر سنبله، تعداد دانهدر سنبله و عملکرد دانه حاصل شد. در کنار پیش تیمارهای هورمونی، هیدرو پرایمینگ و هاردنینگ )با عملکرد دانه به ترتیب ۲/ ۵۶۲ ، ۷/ ۵۳۲گرم بر مترمربع( نیز نتایجی نزدیک به پیش تیمارهای هورمونی نشان داد که به علت بالا بودن هزینه پیش تیمار کردن با مواد تنظیم کنندهرشد توصیه می شود از پیش تیمار هیدروپرایمینگ استفاده شود که هزینه کمتری دارد. پیش تیمار کردن بذور موجب تسریع مراحل نمویگیاه می شود و از این طریق حداقل یک مرحله آبیاری مزرعه کاهش می یابد. با توجه به شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک کشورمانپیش تیمار بذور ضروری می باشد.

پرایمینگ, تنش رطوبتی, عملکرد, گندم