علیرضا ملائی توانی - دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.
مرضیه بیگی زاده - دانش آموخته دکتری تاریخ انقلاب اسلامی پژوهشکده امام خمینی، تهران، ایران

در اواسط مجلس پنجم، در زمانی که رضاخان سمت نخست وزیری را داشت برای سرکوبی شورش شیخ خزعل راهی جنوب کشور(استان خوزستان) شد. سردار سپه پس از ختم غائله شیخ خزعل به عتبات رفت و در نجف با آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی، آیت الله نائینی و چند تن دیگر از علمای نجف دیدار نمود. یکی از منابعی که درباره این دیدار گزارش می دهد، کتاب معارف الرجال تالیف شیخ محمد حرزالدین است. مولف در روایت خود به ذکر این مطلب پرداخته که مراجع نجف در مقابل موافقت با سلطنت رضاخان، اجرای دو خواسته را از وی مطالبه کردند؛ نخست حضور پنج تن از مجتهدان طراز اول به منظور نظارت بر مصوبات مجلس (اجرای اصل دوم متمم قانون اساسی) و دوم تداوم رسمیت یافتن مذهب شیعه جعفری رضاخان نیز وعده عملی نمودن آن ها را داده است. اما ابهام های اساسی در مورد این روایت وجود دارد که پذیرش این گزارش را با تردید مواجه می سازد. بنابراین مقاله حاضر با عنوان «بازخوانی و نقد روایت کتاب معارف الرجال درباره دیدار رضاخان با مراجع در نجف» با رویکردی انتقادی می کوشد به این پرسش ها پاسخ دهد که آیا در دیدار مذکور مراجع چنین درخواست هایی از رضاخان داشته اند؟ آیا چنین وعده هایی از طرف رضاخان به مراجع داده شده است؟ و محور اصلی مذاکرات رضاخان با علما و مراجع در این دیدار چه بود؟

کتاب معارف الرجال, رضاخان, آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی, آیت الله محمدحسین نائینی, اصل دوم متمم قانون اساسی