میترا البرزی منش - دانشجوی دکتری علوم محیط زیست(گرایش آمایش سرزمین)- گروه علوم محیط زیست و جنگل، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران، تهران
جلیل ایمانی هرسینی - استادیار گروه علوم محیط زیست و جنگل، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران
افشین دانه کار - استاد گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
مریم رباطی - استادیار گروه علوم محیط زیست و جنگل، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
امیر علم بیگی - استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران

طبقه­بندی حفاظتی انسان و زیستکره تلاش دارد بین نیازهای چندوجهی حفاظت و بهره­برداری پایدار از طبیعت، تعادل و تعامل برقرار نماید. در برنامه انسان و زیست­کره، پهنه بندی اندوختگاه­های­زیست­کره در سه زون هسته، سپر و منطقه انتقالی، برنامه ریزی و مدیریت می­شود. ایران به سبب تنوع گیاهی، جانوری و فرهنگ بومی و غنی، یکی از مکان­­های مهم برای پیاده­سازی این عنوان حفاظتی است و تاکنون ۱۳ اندوختگاه­زیست­کره از کشورمان به ثبت رسیده است. اندوختگاه­های­زیست­کره ایران، به­دلیل داشتن سایر عنوان­های حفاظتی ملی و اعمال شیوه های زون بندی مرسوم یازده­گانه، در دستیابی به اهداف برنامه انسان و زیست­کره موفق نبوده­اند. این مطالعه با تشریح اهداف، ساختار و چالش­های اندوختگاه­های­زیست­کره، ضرورت زون بندی سه گانه و مبتنی بر رویکرد مشارکتی را در کشور مورد تاکید قرار می دهد. یکی از دستاوردهای مهم و کاربردی این تحقیق دستیابی به الگوی انطباق زون بندی یازده­گانه مناطق تحت حفاظت ملی با الگوی زون بندی سه­گانه اندوختگاه­های زیستکره است. مطابق یافته های این مطالعه برای انطباق زون بندی اندوختگاه­های­زیستکره با تمامی عناوین حفاظتی ملی، ضرورت دارد زون انتقالی به دو بخش درونی و بیرونی تفکیک شود. همچنین، زون های ۱ و ۲ مناطق ملی، همواره زون هسته در اندوختگاه را تشکیل خواهند داد، زون سپر، قابلیت انطباق با تمام زون های ۱۱ گانه به جز زون های ۱، ۲ و ۹ را دارد. زون انتقالی درونی به جز زون های ۱ و ۲ بر سایر زون ها قابلیت انطباق دارد، درمقابل زون انتقالی بیرونی، تنها می تواند بر زون ۹ در مناطق تحت­حفاظت منطبق شود.   

برنامه انسان و زیست کره یونسکو, زون بندی, مدیریت حفاظتی, معیارهای حفاظتی, معیارهای زون بندی