سحر نوری - دانشجوی دکتری ، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
اکبر دیزجی - دانشیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
حشمت اله رحیمیان - ۲. استاد گروه گیاهپزشکی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

ویروس توته­ی رگبرگ مرکبات (Citrus vein enation virus, CVEV) گونه احتمالی جنس Enamovirus، با علائم رگبرگ توته­ای و گال چوبی در تنه، اخیرا از مرکبات ایران گزارش شده است. در تحقیق حاضر خصوصیات بیولوژیکی و مولکولی تعدادی از جدایه های ویروس مطالعه شد. پس از انتقال پیوندی ۲۹ جدایه مختلف ویروس به سه گونه میزبان شامل نارنج (Citrus aurantium)، لیموی ولکامریانا ((C. volkameriana و لیموی پوست ناصاف (راف لمون، (C. jambhiri، نتایج نشان داد که زمان بروز، نوع و شدت علائم بیماری وابسته به جدایه و میزبان (پایه پیوند شده) بوده و بر این اساس جدایه های ویروس در سه گروه قرار گرفتند. این ویروس با شته سیاه باقلا (Aphis fabae) و با کارایی بالاتری نسبت به شته سبز پنبه (Aphis gossypii) انتقال یافت. این اولین گزارش از انتقال پذیری CVEV توسط شته سیاه باقلا است. نتایج RT-qPCR نشان داد که بافت های پوست ساقه یک ساله و دمبرگ دانهال نارنج آلوده به ترتیب دارای بیشترین و کمترین غلظت CVEV هستند. پایش ماهیانه ویروس در یک سال با آزمون RT-PCR نشان داد که ویروس فقط در دو بازه زمانی اواخر فروردین تا اوایل تیر ماه و اواسط شهریور تا اوایل مهرماه قابل ردیابی است، با وجود این به کار­گیری روش RT-qPCR باعث افزایش شصت درصدی حساسیت ردیابی ویروس در آذرماه شد. نتیجه تبارزایی جدایه­های مختلف ویروس بر اساس ترادف نوکلئوتیدی ناحیه همپوشان چارچوب های خوانش ۱ و ۲ (ORF۱ و ORF۲)، آنها را به سه گروه تفکیک کرد که تاحدی با گروه های علائم شناسی همبستگی داشت.

انتقال پذیری, چارچوب خوانش ۲ (ORF۲), علائم بیماری, کارایی انتقال, Enamovirus