سید محمد تقی رئیس السادات - دکترای جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران (نویسنده مسئول) E-mail: Std_raissadat@khu.ac.ir
افشین متقی - دانشیار، جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
سیدنصراله سجادی - استاد تمام، دانشکده تربیت بدنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
حسین ربیعی - استادیار، جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

ورزش به­ مثابه یک واقعیت و رفتار اجتماعی می­تواند فضایی برای تجلی و بازنمایی کنش­ها و رفتارهای هویت­خواهانه باشد. این امر، به­ویژه در جهان ارتباطاتی و اطلاعاتی امروز و محبوبیت فزاینده­ شماری از ورزش­ها، قابل تامل است. هویت خواهی از مهترین شاخص های ملی گرایی است. در عصر حاضر با وجود گرایش کشورها به سمت جهانی شدن، ملی گرایی و گرایش های هویت خواهانه نیز همچنان مورد پذیرش ملت­ها و کشورها هستند. هدف پژوهش حاضر، بررسی چگونگی تاثیر ورزش بر هویت­خواهی است. روش تحقیق در این پژوهش، پیمایشی است که با تدوین پرسشنامه و روش نمونه­گیری خوشه­ای، نظر ۱۲۰ نفر از اعضای هیئت علمی و دانشجویان دکتری رشته­های مدیریت ورزشی و جغرافیای سیاسی در دانشگاه­های تهران درباره­ تاثیر ورزش بر شاخص­های هویت- شامل هویت ملی، ملیت و ناسیونالیسم و دولت- ملت­سازی- پرسیده است. نتایج پژوهش نشان می­دهد که ورزش می­تواند فضایی برای بروز و تقویت هویت ملی باشد؛ مانند نتایج درخشان ورزشکاران ایرانی در المپیک ۲۰۱۲ لندن و افزایش وزن ژئوپولیتیکی ایران در جهان اسلام. ملیت و ناسیونالیسم نیز می­تواند در مسابقات ورزشی تجلی یابد و تاثیر سیاسی و ژئوپولیتیکی خود را برجای بگذارد؛ مانند قهرمانی کشور قطر در جام ملت­های آسیا ۲۰۱۹ که به ابزاری برای خودنمایی این کشور در مقابل ژئوپولیتیک تحمیلی عربستان تبدیل شد. همچنین، ورزش می­تواند فرایند دولت- ملت­سازی را نیز تحت تاثیر قرار دهد. پشنهاد پژوهش حاضر این است که مدیران، مسئولان و سیاست گذاران، نقش ورزش در مسائل هویتی و ملی گرایانه به عنوان یک اصل راهبردی در سیاست های کلان ملی و کشوری را در نظر گیرند.

واژگان کلیدی: ورزش, هویت, ملیت, ناسیونالیسم و دولت- ملت