محمدرضا کدوری - پژوهشی بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
فضل الله صفی خانی - پژوهش بخش گیاهان دارویی و معطر موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
غلام حسین رحمانی - بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران
محمد شریفی یزدی - پژوهشی بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران
داوود درویشی زیدآبادی - پژوهش بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران

کمبود آب در استان کرمان همواره به عنوان یک عامل محدود کننده کشاورزی مطرح بوده است. یکی از راه حل هایی که برای حل اساسی مشکل کم آبی می توان مطرح نمود توجه بیشتر به کشاورزی دیم است. زیاد بودن میزان تبخیر و تعرق و محدودیت منابع آبی در مناطق خشک و نیمه خشک، توجه بیشتر به مطالعه در مورد اثرات کشت دیم بر رفتار گیاهان دارویی را  ایجاب می کند. به منظور بررسی استقرار، رشد و عملکرد گیاهان دارویی چند ساله شامل  (Rosa damascena، Thymus vulgaris،Rosmarinus officinalis ، Artemisia pesica،Thymus daenensis، Glycyrrhiza glabra، Thymus carmanicus،Lavandula  officinalis ، Achillea  millefolium،  Olea  europaea، Elaeagnus angustifolia،Salvia officinalis ، Ferula assa foetida) در شرایط دیم آزمایشی به مدت سه سال در قالب طرح  بلوک های کامل تصادفی (RCBD) در ۳ تکرار در منطقه کوه پنج شهرستان بردسیر اجراء گردید تا سازگارترین گونه ها نسبت به خشکی مشخص گردد.  در طی فصل رشد، آماربرداری مورفولوژیک و نیز نمونه برداری های لازم برای اندازه گیری شاخص های رشد انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که کاشت گونه های سنجد، زیتون و آویشن کرمانی در تابستان سال اول به دلیل طول دوره خشکی بالا، موفق نبوده و گیاهان خشک گردیدند. هر چند در سال اول گونه های (آویشن باغی، بومادران، مریم گلی، رزماری و اسطوخودوس) توانستند به رشد خود ادامه دهند اما در سال دوم، عدم بارندگی در زمان مناسب ( اوایل بهار و تابستان) منجر به خشک شدن و حذف گونه ها گردید. گونه های مقاوم به خشکی که توانستند شرایط سخت سال های مورد آزمایش را طی کنند شامل (گل محمدی با ۸۵%،  آویشن دنایی با ۶۰%، درمنه ایرانی با ۷۷% ، آنغوزه و شیرین بیان با ۱۰۰ زنده مانی) با شرایط اقلیمی منطقه سازگار بودند. نتایج بدست آمده نشان داد تاج پوشش گونه های چند ساله مستقر شده با افزایش سن افزایش یافت.  بیشترین ماده خشک در گونه های آویشن دنایی، آنغوزه و درمنه ایرانی به ترتیب معادل ۱۸۸، ۶/۱۳۵ و ۱۶ گرم در متر مربع و از سال سوم بدست آمد. وزن خشک ریشه شیرین بیان معادل ۳/۱۷۳ گرم در متر مربع و بیشترین تعداد گل در گل محمدی از سال سوم معادل ۳۱ عدد حاصل شد.

واژه های کلیدی: کشت دیم, گیاهان دارویی, مناطق نیمه خشک