مجتبی کشاورزی حسن آباد - کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز،
امیر حسین ناظمی - دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
علی اشرف صدرلدینی - استاد، گروه خاک شناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
محمدرضا نیشابوری - دانشیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، تهران، ایران
ابوالفضل ناصری
احمد فاخری فرد

رطوبت موجود در خاک به عنوان یکی از فاکتورهای مهم مدیریتی در کشاورزی، با استفاده از روش های مستقیم و غیرمستقیم برآورد می شود. یکی از جدیدترین و سریع ترین روش های غیرمستقیم که اندازه گیری ثابت دی الکتریک خاک با توجه به سرعت انتشار امواج الکترومغناطیسی در آن، اساس این روش است، روش انعکاس سنجی حوزه زمانی (TDR) است. در این میان روابط تجربی متعددی بین ثابت دی الکتریک دستگاه و رطوبت حجمی منتشر شده که این معادلات بدون در نظر گرفتن تمامی خصوصیات خاک هستند. هدف از این تحقیق، بررسی تاثیر بافت خاک بر روی دقت اندازه گیری رطوبت حجمی توسط دستگاه TDR است. آزمایش بر روی پنج نوع بافت (شنی، لوم شنی، لومی، لوم شنی رسی و لوم رسی) در سه تکرار و در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. به منظور ارزیابی و واسنجی نتایج حاصل از دستگاه TDR، رطوبت خاک به روش وزنی نیز اندازه گیری شد. همچنین با استفاده از مقادیر تخمین زده شده ثابت دی الکتریک توسط دستگاه TDR، مدل های تاپ و همکاران (۱۹۸۰) و ترکیبی با مقادیر رطوبتTDR  مقایسه شد. نتایج نشان داد که دقت مقادیر رطوبت حجمی بدست آمده از دستگاه TDR، با سنگین شدن بافت خاک کاهش می یابد، بطوریکه میزان درصد خطای نسبی (RE) در بافت های شنی، لوم شنی، لومی، لومشنی رسی و لومرسی بترتیب برابر با ۰۷/۴، ۹/۸، ۰۳/۸، ۱۳/۹ و ۴/۱۱ بوده است. مقایسه رطوبت در مدل ها نشان داد که در کلیه بافت ها مدل تاپ و همکاران (۱۹۸۰) بیشترین ضریب همبستگی را با رطوبت TDR داشته و همچنین دقت مدل تاپ بیشتر از مدل ترکیبی است. در نهایت، روابط واسنجی شده ای با ضریب همبستگی بالا بین رطوبت اندازه گیری شده به روش وزنی و TDR ارائه شد.  

انعکاس سنجی حوزه زمانی, ثابت دی الکتریک, رطوبت خاک, مدل ترکیبی, TDR