اردشیر شفیعی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد.
مجید خزایی - دانشگاه تربیت مدرس، آبخیزداری
علی ملایی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس
مجید صوفی

خاک، یکی از مهم­ترین منابع طبیعی هر کشور است. اما فرسایش خاک به­عنوان خطری برای رفاه و سلامتی انسان به شمار می رود که آثار درون و برون منطقه­­ای گسترده­ای دارد. در این بین، فرسایش آبکندی از اشکال پیشرفته و حاد فرسایش آبی است که دلالت بر تلفات خاک سطحی دارد. از این رو، هدف از پژوهش حاضر مقایسه­ ریخت­اقلیمی و خاک شناسی آبکند های به وجود آمده در دو حوزه­ آبخیز (زهره و مارون) واقع شده در دو نوع از مهم­ترین سازندهای حساس به فرسایش (میشان و گچساران) بوده است. بر این اساس، با انجام مطالعات ستادی (تفسیر نقشه، عکس­های هوایی و تصویر ماهواره­ای)، میدانی (نقشه­برداری، پیکه­گذاری و نمونه­برداری از خاک در فاصله­های مختلف از سرآبکند) و آزمایشگاهی (آزمایش­های فیزیکی و شیمیایی لازم)، مجموعه اطلاعات و داده­ها در نرم افزار EXCELL به­عنوان پایگاه اطلاعاتی جمع­آوری گردید. نتایج تجزیه و تحلیل داده­ها در دو منطقه نشان داد که تغییرات EC،ESP  و SAR در سازند گچساران نسبت به سازند میشان بیش­تر بوده است که نشان­دهنده­ بالا بودن میزان املاح در خاک می باشد که باعث فرسایش پذیری بیش­تر خاک در سازند گچساران شده است. این موضوع، باعث تفاوت در مورفولوژی آبکندهای منطقه­­ گچساران نسبت به منطقه­ی دهدشت شده است؛ به­طوری که شکل پلان عمومی آبکند در منطقه­­­ی دهدشت هم به ­صورت پنجه ای و هم خطی و در منطقه­­ی گچساران (دژ سلیمان و دریلا) غالبا به­صورت پنجه ای بوده و خطی دیده نشده است، هم­چنین پلان عمومی راس آبکند در منطقه­­­ی گچساران و دهدشت به ترتیب غار مانند و دارای پوشش گیاهی می­باشد. نتایج پایداری خاکدانه ها نیز نشان داد که لایه بالایی خاک در هر دو منطقه غالبا در کلاس هفت (متورم) می­باشد و لایه­های زیرین در کلاس یک (پراکندگی کامل) واقع شده اند.

: حوزه آبخیز, خاک, خصوصیات ریخت اقلیمی, سازند, فرسایش آبکندی