سمیرا شعبانی عطار - گروه تجسمی و ارتباط تصویری، دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران، ایران

تبلیغات در همه جوامع و فرهنگ ها برابر نیستند و همین تفاوت هاست که باعث ایجاد جذابیت در تبلیغات مختلف می شود. نشانه شناسی که بر مبنای تفسیر استوار است، می تواند بستری برای درک رابطه چگونگی ادراک مولفه های معنایی و ساختاری را در بسته بندی های هر کشوری بر اساس فرهنگ آن فراهم کند. در تطبیق با مفاهیم هنر گرافیک و مشخصا بسته بندی، وضعیت فرهنگی و جامعه شناسی شکل دهنده نشانه های تصویری است. می توان نشانه شناسی را علمی دانست که هدف خود را شناخت و تحلیل نشانه ها و نمادها، چه آن ها که به صورت زبان گفتاری یا نوشتاری درآمده اند و چه آن ها که صورت های غیر زبانی دارند، دانست. بررسی عوامل نشانگی که وجوه مختلف کاربردی، ساختاری و معنایی را به طور همزمان در شکل دهی به تبلیغات و نیز فرهنگ بسته بندی بر مبنای ویژگی های فرهنگ زمینه مورد مطالعه قرار می دهد، می تواند گامی در جهت معنابخشی به بسته بندی محصولات و ایجاد حس تعلق در مخاطبان باشد. در مطالعه منابع در زمینه فرهنگ بسته بندی به ۱۲ نشان فرهنگی شاخص در کشور های انگلیس، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا و آلمان دست یافتیم. روش پژوهش در این زمینه کیفی است که به عنوان پژوهشی بنیادی محسوب می شود. رویکرد تحلیلی نشانه شناسانه در استنتاج نهایی به کاربرده شده است. مطالعه منابع مکتوب در این زمینه روش جمع آوری اطلاعات بوده است. بر اساس یافته ها در کشور ایتالیا با توجه به آنکه همه نشانه های تاکید بر خانواده، تاکید بر کودکان، تاکید بر سنت ها، استفاده از نمادهای مذهبی و اشاره و یا استفاده از تصویر هنرهای تاریخی و مشهور قابل مشاهده است، در مجموع می توان بسته بندی این کشور را منطبق بر فرهنگ سنتی و کهن ایتالیا دانست که پایگاه خانواده نیز با توجه به زمینه های مذهبی قوی در این کشور بسیار با اهمیت فرض شده است. در کشور آلمان باتوجه به پیش زمینه های ذهنی که در مورد آن وجود دارد، نشانه های پرکاربرد با ایتالیا بسیار متفاوت است. به گونه ای که تنها دو نشانه تاکید بر پیشرفت و تکنولوژی و توجه به منطق و واقعیت از میان نشانه های استخراج شده در بسته بندی های آن دیده می شود.

نشانه شناسی، بسته بندی، فرهنگ، تبلیغات، کشورهای اروپائی