سعید بازگیر - استادیار هواشناسی کشاورز ی، دانشکده جغرافیا دانشگاه تهرا ن
فاطمه فصیحی دستجردی - دانشجوی کارشناسی آب و هواشناسی، دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران
سید عرفان مومن پور - دانشجوی دکتری آب و هواشناسی کشاورزی، دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران

گندم از عمده ترین محصولات کشاورزی ایران و تامین کننده بیشترین نیاز غذایی کشور می باشد. تولید محصولات کشاورزی وابستگی زیادی به شرایط اقلیمی دارد. هدف از انجام این مطالعه بررسی تاثیر متغیرهای اقلیمی شامل دما و بارش بر عملکرد گندم دیم و آبی در سطح استان کرمانشاه می باشد. مقادیر روزانه کمینه، متوسط و بیشینه دمای هوا، مقدار و تعداد ر وزهای بارشی ایستگاه های هواشناسی در دوره آماری ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۷ مورد استفاده قرار گرفت. همبستگی بین عملکرد با دما و بارش به کمک ضریب همبستگی پیرسون و رابطه تغییرات عملکرد گندم دیم و آبی با دما و بارش، از طریق معادلات رگرسیونی محاسبه شد. نتایج نشان دادند که بیشینه ضریب همبستگی عملکرد گندم دیم با تعداد روزهای بارشی بیش از ۱۰ میلی متر بدست آمد. بعلاوه، تعداد روزهای بارشی ۵ و ۱۰ میلی متر بیشترین همبستگی را با نوسانات عملکرد گندم دیم داشتند. در خصوص گندم آبی، به غیر از شهرستان سرپل ذهاب، در سایر شهرستان ها همبستگی معناداری بین عملکرد محصول با متغیرهای اقلیمی دیده نشد. شاید بتوان یکی از دلایل این موضوع را دمای بالا در این شهرستان نسبت به سایر نقاط استان دانست. در سرپل ذهاب یک رابطه معکوس بین عملکرد گندم آبی و تعداد روزهای با دمای بیش از ۳۰ درجه سلسیوس در فروردین ماه (مرحله پر شدن دانه) مشاهده گردید. بر اساس نتایج این مطالعه با توجه به همبستگی مثبت عملکرد گندم دیم و تعداد روزهای بارشی در کشت دیم و همچنین رابطه منفی عملکرد گندم آبی و دماهای بیشینه بالاتر از ۳۰ درجه سلسیوس در مراحل حساس گیاه (مانند مرحله پر شدن دانه)، پیشنهاد می شود در توان سنجی کشت گندم معیارهای مذکور را در کنار سایر متغیرها در نظر گرفت. بنابراین میتوان با استفاده بهینه از منابع آب، خاک در کنار پارامترهای اقلیمی با افزایش تولید در جهت امنیت غذایی گام های موثرتری برداشت.

گندم، امنیت غذایی، اقلیم، کرمانشاه