محمد رسول صفاری - دانشجوی دکترای گروه زراعت، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران
مجتبی جعفرزاده کنارسری - عضو هیئت علمی گروه زراعت، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران.
امین فرنیا - عضو هیئت علمی گروه زراعت، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران
شهریار ساسانی - عضو هیئت علمی بخش تحقیقات اصلاح نهال و بذر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، ایران

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و محلول پاشی عناصر ریزمغذی بر عملکرد، ویژگی های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی ارقام کلزا آزمایشی با طرح اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی طی دو سال ۹۸ و ۹۹ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد با سه تکرار به اجرا درآمد. کرت اصلی شامل تیمار تنش خشکی در سه سطح "آبیاری کامل قطع آبیاری در مرحله – ظهور گل در بوته قطع آبیاری در مرحله – ظهور گل در یکی از دو گره بالایی" و کرت های فرعی شامل محلول پاشی عناصر میکرو در چهار سطح "محلول پاشی آب مقطر محلول پاشی سولفات روی محلول پاشی سولفات منگنز محلول پاشی توام سولفات روی و سولفات منگنز" بودند. طبق نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات پرولین، قند محلول، بیومارکر تخریبی مالون دی آلدئید، آنتی اکسیدان های کاتالاز CAT"" و سوپر اکسید دسموتاز ""SOD ، نشت پذیری غشای سلولی و RWC تحت تاثیر تنش خشکی افزایش معنی داری در سطح احتمال ۰/۰۱ قرار گرفته و افزایش یافتند اما عملکرد دانه،شاخص سطح برگ و اسید چرب غیر اشباع اولئیک و لینولنیک با وقوع تنش کاهش یافتند، در بین ارقام مورد بررسی رقم ویلیامز از نظر درصد پروتئین و تعداد دانه در غلاف بصورت معنی داری بالاتر از رقم زان بود و در بین تیمارهای محلول پاشی، تیمار سولفات روی، صفت پرولین و ارتفاع بوته را بطور معنی داری افزایش داده و بیشترین شاخص سطح برگ و اسید چرب غیر اشباع اولئیک در تیمار محلول پاشی توام سولفات روی و سولفات منگنز حاصل گردید حال آنکه اثر متقابل آبیاری و محلولپاشی تفاوت معنی داری بر پرولین، شاخص سطح برگ و ارتفاع بوته نداشته است. در بررسی اثر متقابل آبیاری و محلول پاشی مشاهده گردید که قطع آبیاری در مرحله R۱ و محلول پاشی منگنز تعداد غلاف در بوته را افزایش و تعداد دانه در غلاف را کاهش داده است، در مقابل آبیاری کامل و محلول پاشی توام سولفات روی و سولفات منگنز وزن صد دانه را بطور معنی داری افزایش داده است، صفت عملکرد دانه در بین تیمارهای آبیاری تفاوت معناداری در سطح احتمال ۰۱ / ۰ نشان داد و تیمار قطع آبیاری در مرحله R۲ نسبت به شاهد ۷ / ۱۹ درصد کاهش عملکرد داشت، درصد روغن نیز در تیمار قطع آبیاری در مرحله R۲ نسبت به شاهد ۹ / ۱۲ درصد کاهش درصد روغن داشته است. در بین ارقام مورد بررسی بیشترین عملکرد دانه و درصد روغن مربوط به رقم زان بوده است در تیمارهای مختلف محلول پاشی نیز بیشترین عملکرد دانه و درصد روغن به ترتیب در تیمارهای محلول پاشی توام سولفات روی و منگنز و محلول پاشی با سولفات منگنز حاصل گردید صفت عملکرد دانه به شدت تحت تاثیر اثر متقابل رقم و محلول پاشی قرار گرفته و بیشترین عملکرد دانه در رقم ویلیامز در تیمار محلول پاشی توام سولفات روی و سولفات منگنز مشاهده گردید

آنتی اکسیدان، تنش خشکی، کلزا، شاخص سطح برگ، عملکرد دانه، محلول پاشی، وزن صد دانه