ارزیابی تغییرات زمانی- مکانی منابع آب زیرزمینی دشت کاشمر مبتنی بر تحلیل سری زمانی داده های بارش و خشکسالی
عنوان مقاله: ارزیابی تغییرات زمانی- مکانی منابع آب زیرزمینی دشت کاشمر مبتنی بر تحلیل سری زمانی داده های بارش و خشکسالی
شناسه ملی مقاله: JR_JIRCSA-8-1_006
منتشر شده در در سال 1399
شناسه ملی مقاله: JR_JIRCSA-8-1_006
منتشر شده در در سال 1399
مشخصات نویسندگان مقاله:
شیوا آزادی - دانشگاه بیرجند، خراسان جنوبی
هادی معماریان - دانشگاه بیرجند، خراسان جنوبی
محسن پوررضا - دانشگاه بیرجند، خراسان جنوبی
میثم عابدین پور - مرکز آموزش عالی کاشمر، خراسان رضوی
مرتضی اکبری - دانشگاه فردوسی مشهد، خراسان رضوی
خلاصه مقاله:
شیوا آزادی - دانشگاه بیرجند، خراسان جنوبی
هادی معماریان - دانشگاه بیرجند، خراسان جنوبی
محسن پوررضا - دانشگاه بیرجند، خراسان جنوبی
میثم عابدین پور - مرکز آموزش عالی کاشمر، خراسان رضوی
مرتضی اکبری - دانشگاه فردوسی مشهد، خراسان رضوی
آب های زیرزمینی از منابع ارزشمند تامین آب در جهان به شمار می روند. بطوریکه امروزه مطالعات نشان می دهند عواملی چون بارندگی کم، خشکسالی های مستمر و بهره برداری بیش از ظرفیت، باعث ایجاد خسارت های اقتصادی و زیست محیطی شده است. لذا این تحقیق با هدف ارزیابی اثرات بارندگی و خشکسالی بر سطح سفره آب زیرزمینی دشت کاشمر به عنوان یکی از مهمترین دشت های حاصلخیز خراسان رضوی در شرق ایران و با استفاده از روش های تحلیل سریهای زمانی مان-کندال و پتیت انجام شد. در این تحقیق از دوره آماری ۳۰ ساله (۱۳۶۸-۱۳۹۷) دادههای بارندگی ایستگاه هواشناسی کاشمر، جهت ارزیابی اثرات خشکسالی هواشناسی، با شاخص SPI و از داده های آماری ۱۷ چاه پیزومتر منطقه مورد مطالعه در یک دوره زمانی ۲۳ ساله (۱۳۷۵-۱۳۹۷) جهت ارزیابی خشکسالی آب زیرزمینی، با شاخص PSI استفاده شد. نتایج تحلیل سری زمانی شاخص SPI در بازههای مختلف ۳، ۶، ۱۲ و ۲۴ ماهه در بازه زمانی ۱۳۶۸-۱۳۹۷ نشان داد که تغییرات تدریجی موجود در بازه ۶ و ۱۲ ماهه در سطح پنج درصد معنی دار p-value= ۰.۰۵) ) که نقطه تغییر آنها در سال ۷۹-۱۳۷۸ بوده و در بازه ۳ و ۲۴ ماهه معنی دار نبوده است. سری زمانی شاخص PSI در چاه های کلاته رحیم و خلیل آباد (در بخش های جنوب و شمال منطقه) به دلیل اینکهp-value≠ ۰.۰۵ غیر معنی دار و بقیه چاه ها معنی دار می باشد. این بدان معنی است که چاههای کلاته رحیم و خلیل آباد به دلیل عملیات های آبخوانداری صورت گرفته در منطقه شرایط بهتری در هنگام رخداد خشکسالی ها داشته اند. بنابراین، دشت کاشمر در بازه ۲۳ ساله ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۷ دچار خشکسالی آب زیرزمینی بوده است. باتوجه به نتایج شاخص های SPI و PSI، خشکسالی هواشناسی بر منابع آب زیرزمینی تاثیرگذار بوده است، اما عامل مهمتر در خشکسالی آب زیرزمینی، بهرهبرداری بیش از حد از منابع آب زیرزمینی می باشد که این بهرهبرداری ها باعث افت سطح آب به مقدار ۴۰ سانتیمتر در سال در دشت کاشمر شده است.
کلمات کلیدی: SPI Index, PSI Index, Groundwater Level Loss, Ground statistics methods., افت سطح آب زیرزمینی, روش های زمین آمار, شاخص SPI, شاخص PSI
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1412058/