روح الله خلیلی - ۱. دانشجوی دکتری گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، واحد آیت الله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران. ۲. گروه حقوق، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران.
مهدی اسماعیلی - ۲. گروه حقوق، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران.
حسن حاجی تبار فیروزجائی - ۲. گروه حقوق، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران

زمینه: دلیل در امور کیفری ترسیم کننده خطی است که مراحل مختلف دادرسی کیفری را از لحظه کشف جرم تا صدور حکم به هم پیوند میدهد.به همین علت،عملکرد مجریان عدالت کیفری در تمام نظام های حقوقی،پس از کشف جرم، در حول محور جمع آوری ادله و سپس ارزیابی و سنجش آنها دور میزند و آنچه به عنوان ساز و کاردلیل در امور کیفری مطرح است جستجوی حقیقت مادی مطلق یا واقعیت است. توجه به این امر خطیر در حقیقت ناشی از اهمیتی است که مکاتب اخلاقی به امر آزادی اشخاص و احترام به آن می نهند. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی احترام به آزادی اشخاص و تحصیل دلیل درفقه امامیه وحقوق جزای ایران شکل گرفت. نتیجه­گیری: یک اظهار اطلاع ناصحیح، یک گزارش خلاف واقع، یک نوشته مجعول، شهادتی دروغ و یا اظهار نظر کارشناسی بی دقت یا منحرف، ممکن است قاضی را به اشتباه بکشاند و موجبات محکومیت بی گناهی را فراهم سازد. تاکید مکاتب اخلاقی  بر ضرورت پایبندی به حقوق شهروندی و احترام به آزادی های اشخاص در تمام مراحل دادرسی، ضرورت و اهمیت پرداختن به موضوع تحصیل دلیل را دوچندان می سازد. در دادرسی کیفری، آنچه باعث تجسم بخشیدن به عدالت کیفری است ، حضور فعال دادرسی در کاوش ادله و دست یازیدن به واقعیت است. اصل آزادی دلیل، باید در پرتو ضوابط قانونی تعیین و حدود و اعتبارات آن معلوم گردد. و در یک رویکرد کلی ، چارچوب حقوقی اصل آزادی دلیل از یک طرف به مرزهای دلیل مشروح و طرف دیگر به مرزهای مشروعیت تحصیل محدود شده است

Freedom, Ethics, Citizenship rights, Reasoning, Criminal law, آزادی, اخلاق, حقوق شهروندی, تحصیل دلیل, حقوق کیفری