فرشید صراف - پردیس بین الملل دانشگاه فردوسی مشهد.
سید علیرضا وکیلی - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی،دانشگاه فردوسی مشهد.
محسن دانش مسگران - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی،دانشگاه فردوسی مشهد.

به منظور بررسی اثرات اسانس های نعناع فلفلی، آویشن، دارچین و همچنین پروبیوتیک پروتکسین به شیر بر عملکرد، برخی فراسنجه­های خونی، اندازه بدنی و قابلیت هضم مواد مغذی، آزمایشی با استفاده از ۲۵ راس گوساله شیرخوار نژاد هلشتاین (۱۰ راس ماده و ۱۵ راس نر) با میانگین وزن تولد ۸ ± ۴۰ کیلوگرم در قالب طرح کامل تصادفی انجام شد. جیره­های آزمایشی شامل ۱) شیر بدون افزودنی (گروه شاهد)، ۲) شیر + ۴۰ میلی­لیتر اسانس نعناع فلفلی، ۳) شیر + ۴۰ میلی­لیتر اسانس آویشن، ۴) شیر + ۴۰ میلی­لیتر اسانس دارچین و ۵) شیر + ۵/۰ گرم پروبیوتیک پروتکسین بود. گوساله­ها در جایگاه انفرادی نگهداری شده و به آب و خوراک دسترسی آزاد داشتند. گوساله­ها به مدت ۳ روز آغوز و پس از آن با مقدار ۱۰ درصد وزن تولد تا زمان ۸۰ روزگی شیر دریافت کردند. استارتر از روز سوم آزمایش در اختیار گوساله­ها قرار گرفت. داده های بدست آماده با استفاده از مدل عمومی خطی (GLM) رویه تکرار در زمان آنالیز شدند. نتایج بدست آمده نشان داد مصرف استارتر تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت، با این وجود گوساله­های مصرف کننده اسانس دارچین و پروتکسین دارای افزایش وزن روزانه بالاتری نسبت به دیگر اسانس­ها و گروه شاهد بودند. حداقل بازده خوراک مربوط به گوساله­های تیمار شاهد و حداکثر آن مربوط به گوساله­های مصرف کننده اسانس دارچین و پروتکسین بود. فراسنجه­های خونی و نیتروژن آمونیاکی شکمبه تحت تاثیر نوع اسانس و پروبیوتیک مصرفی قرار نگرفت. میزان pH شکمبه­ای در گوساله­های تغذیه شده با اسانس­های مختلف و همچنین پروتکسین نسبت به گروه شاهد پایین­تر بود. عرض هیپ، دور سینه، عمق شکم و ارتفاع جدوگاه تحت تاثیر تیمارها قرار نگرفت. با این وجود طول بدن و ارتفاع هیپ در گوساله­های دریافت کننده اسانس دارچین نسبت به گروه شاهد بالاتر بود. قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی در گوساله­های مصرف کننده اسانس دارچین تمایل به معنی­داری بیشتری نسبت به گروه شاهد داشت. بطورکلی مصرف اسانس دارچین و پروتکسین با بهبود بازده خوراک و تخمیر شکمبه ممکن است منجر به بهبود عملکرد گوساله­های شیرخوار گردد. 

آویشن, پروتکسین, دارچین, عملکرد, گوساله, نعناع