علی ناظور رزق آبادی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ا یرا ن
مجتبی ممرآبادی - دانشیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ا یرا ن
پریسا طاهری - استاد گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ا یرا ن

گیاه کنجد یکی از گیاهان با ارزرش غذایی است که در مناطق مختلف کاشته می شود و مانند سایر گیاهان زراعی ، از حمله ی میکروارگانیسم های بیماریزا از جمله قارچها مصون نیست که با ایجاد بیماریهایی مانند پژمردگی آوندی باعث کاهش راندمان محصول می گردند. این مطالعه با هدف شناسایی عوامل قارچی ایجاد کنندهی این بیماری و همچنین کنترل آن با استفاده از عامل آنتاگونیست Trichoderma harzianum در شرایط آزمایشگاه صورت گرفت . جهت بررسی امکان کنترل بیولوژیکی این جدایه های بیمارگر، قارچ آنتاگونیست T. harzianum جدایه ی TR۵ جداسازی شده از ریزوسفر ریشه ی گیاه کنجد استفاده گردید. ۲۱ نمونه مشکوک به بیماری پس از جمع آوری و انتقال به آزمایشگاه، با استفاده از کلیدهای شناسایی مورفولوژیکی معتبر مورد بررسی و شناسایی قرار گرفتند. بر این اساس تعداد ۱۷ جدایه مربوط به گونه ی Fusarium oxysporum f.sp. sesami جداسازی گردید. تمام جدایه های گونه ی F. oxysporum f.sp. sesami بیماریزا بوده و از این نظر با هم دارای اختلاف معنی داری در سطح ۵ درصد بودند که بیشترین شدت بیماریزایی مربوط به جدایه های BA۱۵ و BA۱۶ هر دو با ۵/۸۷ درصد پژمردگی و کمترین شدت بیماریزایی مربوط به جدایه های AN۷ و KA۳۳ هر دو با ۵/۱۲ درصد پژمردگی گیاه کنجد، بود. در بررسی خاصیت آنتاگونیستی ، بیشترین میزان بازدارندگی از رشد ناشی از کشت متقابل با گونه ی T. harzianum مربوط به جدایه ی BA۱ با ۴۵/۸۸ درصد و کمترین میزان بازدارندگی از رشد ناشی از تقابل با آنتاگونیست مذکور مربوط به جدایه ی AN۲ با ۳۳/۷۱ درصد بود.

کنجد، پژمردگی آوندی، کنترل بیولوژیکی ، .Trichoderma harzianum