لیلا ابراهیمی مقدم - گروه گیاه پزشکی، بخش بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
محمد زکی عقل - گروه گیاه پزشکی، بخش بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
بهروز جعفرپور - گروه گیاه پزشکی، بخش بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
محسن مهرور - گروه گیاه پزشکی، بخش بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

ویروئیدها آر ان ا های بیماری زا در گیاهان هستند که توانایی رمز کردن پروتئین را ندارند. تاکنون هفت ویروئید از چهار جنس خانواده Pospiviroidaeاز مرکبات گزارش شده اند.با ساخت همسانه عفونت­زای ویروئید­های مرکبات امکان سنجش بیماری­زایی آنها فراهم شد. از آر ان ا کل استخراج شده از نهال پرتقال خونی مورو ژنوم کامل ویروئیدهای CEVd، HSVd، CBCVd، CDVd، CVdV و CBLVd در واکنش RT-PCR تکثیر و توالی یابی شد. سپس ژنوم کامل هر ویروئید بطور جداگانه در ناقل دوتایی pBin۶۲SK تحت کنترل پیشبر s۳۵ ویروس موزائیک گل کلم (Cauliflower mosaic virus, CaMV) قرار گرفت. بیماری­زایی ویروئیدها در گیاهان خیار(Cucumis sativus)، گوجه فرنگی (Solanum lycopersicum) و نارنج سه برگ (Poncirus trifoliata) از طریق مایه زنی اگروباکتریوم حاوی سازه های عفونت زای آنها انجام شد. سه هفته پس از مایه زنی حضور ویروئیدها در برگ­های جدید گیاهان مایه زنی شده با آزمون RT-PCR با استفاده از آغازگرهای اختصاصی و هیبریداسیون نقطه ای با کاوشگر اختصاصی هر ویروئید تائید شد. پنج هفته پس از مایه زنی، علائم ریزبرگی، پیسک و روخمشی توسط CVdV و CBCVd، پیسک توسط CDVd و علایم روخمشی و بدشکلی برگ بوسیله CEVd، HSVd و CBLVd در برگ­های گوجه فرنگی ظاهر شدند. مایه زنی مکانیکی عصاره آلوده به گیاهان سالم نیز علائم مشابهی را تولید کرد. ردیابی ویروئید در برگ­های جدید گیاهان مایه زنی شده بیانگر عفونت زایی سازه ساخته شده است. همسانه های عفونت زای CEVd، HSVd و CBCVd پیش­تر ساخته شده است ولی این اولین گزارش از ساخت همسانه عفونت زای ویروئیدهای CDVd، CBLVd وCVdV است.

ویروئید, مرکبات, سازه عفونت زا, بیماری زایی