فاطمه جلالی - استادیار مدعو، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم ارتباطات، تهران، ایران- دارای دکتری تخصصی جامعه شناسی-بررسی مسائل اجتماعی از دانشگاه شهید بهشتی

با اعلام شیوع ویروس کرونا، یکی از نخستین اقدام های بسیاری از کشورها اعمال مقرراتی برای حفظ فا صله اجتماعیبود. فاصله اجتماعی به معنای دورماندن از دیگران برای جلوگیری از شیوع و ابتلا به بیماری است. بر اساس این مفهوم،افراد در خانه می مانند، از خانه کار می کنند و از حضور در اجتماعات و حتی تماس با نزدیکان خود پرهیز می کنند تا ازبیمارشدن خود و سایرین جلوگیری کنند. این امر تغییرات گسترده ای در رفتارهای اجتماعی و زندگی ایجاد کرد.ازآنجاکه انسان موجودی اجتماعی است و به دلیل شیوع گسترده ویروس کرونا ارتباطات و روابط اجتماعی کاهش یافت،این امر موجب شود فشارهای روانی و انزوای اجتماعی افراد افزایش یابد. افراد برای کاهش این فشارها به دنبالراه حل هایی بودند. هدف بررسی حاضر مطالعه تغییر در ابعاد مختلف روابط اجتماعی دانشجویان )رابطه با دوستان،فامیل، همسایگان و اعضای خانواده( در دوره کروناست. برای این منظور از روش پیمایش برخط در بین دانشجویاندانشگاه های دولتی شهر تهران استفاده شد و با حدود ۳۸۰ دانشجو مصاحبه به عمل آمد. سوال ها روی طیفی پنجقسمتی پرسیده شود. عدد ۳ در آن نشان دهنده عدم تغییر در آن نوع رابطه در طول دوره کرونا بود. عدد ۱ و ۲نشان دهنده کمترشدن روابط و عدد ۴ و ۵ نشان دهنده بیشتر شدن روابط است. آنچه گزارش می شود میانگینداده هاست. وقتی اعلام می شود به طور میانگین نوعی از روابط اجتماعی تغییر نکرده است، در همان متغیر افرادیهستند که تغییرات کم یا زیادی را بیان کرده اند. بررسی حاضر نشان داد که میزان تفریحات مشترک افراد با دوستانشاندر دوره کرونا کمتر شده است )میانگین ۲.۳ از ۵(، اما تغییری در میانگین ارتباطاتی از نوع درد و دل و مشورت کردنایجاد نشده است (۲.۹۵ از ۵). بااین حال ۳۰ درصد پاسخگویان اعلام کرده اند حتی چنین ارتباطاتی نیز در آنها کمترشده است. در مورد کمک در امور درسی و کاری نیز افراد به طور میانگین تغییری در روابطشان با دوستان ایجادنکرده اند (۳.۱۸ از ۵) و حتی مقداری بیشتر هم شده است. در رابطه با اقوام و آشنایان، میانگین رابطه حضوری ومهمانی ها خیلی کمتر شده است (۱.۹ از ۵)، اما هنگامیکه افراد به هم نیاز داشتند به هم کمک می کردند و تغییرچندانی در این امر پیش نیامده است (۲.۹۹ از ۵). ارتباط با همسایه ها نیز در دوران کرونا کمرنگ تر شده (۲.۴ از ۵) وافراد کمتر درباره امور ساختمان بحث و مشارکت می کردند. در دوره کرونا، به دلیل آنکه افراد در خانه مانده بودند میزانروابط بین اعضای خانواده و فعالیت های مشترکی مانند غذاخوردن، فیلم دیدن و همکاری در امور خانه افزایش پیداکرده است. البته، میانگین میزان تنش ها میان اعضای خانواده نیز افزایش داشته است، به طوریکه ۲۵ درصد ازپاسخگویان اعلام کردند تنش های خانوادگی آنان زیاد یا خیلی زیاد شده ا ست. پاسخگویان تلاش کرده اند خلا روابطاجتماعی حضوری در این دوره را با تماس ها و ارتباطات تصویری و مجازی پر کنند، به طوریکه ۷۵ درصد پا سخگویاناعلام کرده اند میزان تماس های مجازی، گپ (چت) و ارتباطات مجازی آنها در این دوره بیشتر یا خیلی بیشتر شده است.

انزوای اجتماعی، تنش خانوادگی، روابط اجتماعی، کنش متقابل اجتماعی