صدیقه البرزی - دکترای جامعه شناسی دانشگاه شیراز و پژوهشگر جهاد دانشگاهی فارس
روح اله مظفری - دانشجوی دکترای جامعه شناسی دانشگاه یاسوج و رئیس اداره اطلاع یابی و ارتباط مردمی اداره کل ارتباطات شهرداری شیراز

زمینه: دود تنباکو یکی از مهم ترین عوامل خطر پیش بینی پذیر در زندگی است که باعث ایجاد عوارض جانبی بهداشتی جدی می-شود. طی چند دهه اخیر استعمال قلیان در میان نوجوانان و جوانان در جهان با سرعتی چشمگیر گسترش یافته است و در حال حاضر به عنوان یک مساله عمومی جهانی مرتبط با سلامت مطرح است. بنابراین، هدف از این پژوهش، بررسی مصرف قلیان و شناسایی عوامل اجتماعی فرهنگی مرتبط با آن است. مواد و روش ها: پژوهش حاضر، متکی بر روش کمی و تکنیک پیمایش انجام شده است که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای چند مرحله ای، ۶۰۰ نفر از جوانان گروه سنی ۱۸- ۲۹ سال شهر شیراز را مورد مطالعه قرار داده است. مدل سبک زندگی سلامت محور ویلیام کاکرهام نیز به عنوان چارچوب نظری پژوهش مورد استفاده قرار گرفته و داده ها به وسیله نرم افزار SPSS تحلیل شدند. نتایج: یافته های این مطالعه حاکی از آن بود که ۲/۴۴ درصد از پاسخ دهندگان سابقه مصرف قلیان دارند و میان سن، جنس، وضعیت تاهل، تحصیلات، تعلق اجتماعی، سرمایه اجتماعی، سرمایه فرهنگی مرتبط با سلامت و خودکارآمدی عمومی با مصرف قلیان رابطه آماری معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر به نظر می رسد می توان با استفاده از برنامه های آموزشی منسجم و فرهنگ سازی در راستای ارتقاء سرمایه اجتماعی، سرمایه فرهنگی مرتبط با سلامت و خودکارآمدی عمومی، استعمال قلیان را در جوانان کاهش داد.

قلیان، سرمایه اجتماعی، سرمایه فرهنگی، خودکارآمدی