طاهر یلچی - دانشگاه محقق اردبیل
جمال سیف دواتی - محقق اردبیلی
رضا سید شریفی - دانشگاه محقق اردبیلی

این پژوهش به منظور بررسی آثار همزمان سازی تخمیر شکمبه­ای ماده مغذی بر فراسنجه­های شکمبه­ای، ساخت پروتئین میکروبی و تعادل نیتروژن در گوسفند انجام شد. ترکیبات شیمیایی به همراه فراسنجه­های تجزیه پذیری پروتئین خام و کربوهیدرات علوفه یونجه، کاه گندم، دانه جو، دانه ذرت، تفاله چغندرقند، سبوس گندم و کنجاله سویا اندازه­گیری شد. سه جیره با انرژی و پروتئین خام یکسان اما با شاخص همزمانی متفاوت شامل ۶۴/۰، ۷۸/۰ و ۹۲/۰ که با استفاده از فراسنجه­های تجزیه­پذیری مواد خوراکی محاسبه شده بودند، تنظیم شدند. از شش راس گوسفند ۱۴ ماهه با میانگین وزن ۱۷/۱±۱۷/۳۰ کیلوگرم دارای فیستوله شکمبه­ای در قفس­های متابولیکی استفاده شد. طرح آزمایشی در قالب طرح مربع لاتین تکرار شده در سه دوره و اختصاص دو گوسفند به هر جیره آزمایشی در هر دوره انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش شاخص همزمانی غلظت نیتروژن آمونیاکی شکمبه به ویژه در ۵/۱ ساعت بعد از مصرف خوراک کاهش یافت. غلظت کل اسیدهای چرب فرار در ۳ ساعت بعد از تغذیه در جیره­ای که بیشترین شاخص همزمانی را داشت بیشترین مقدار بود. با افزایش شاخص همزمانی غلظت کل اسیدهای چرب فرار به ویژه غلظت پروپیونات نیز افزایش معنی­داری داشت. کل مشتقات پورینی دفع شده یا جذب شده و ساخت پروتئین میکروبی تحت تاثیر جیره­های آزمایشی قرار نگرفت. با افزایش شاخص همزمانی کل نیتروژن دفع شده کاهش و بازدهی ابقاء نیتروژن افزایش یافت. هرچند در این پژوهش ساخت پروتئین میکروبی تحت تاثیر قرار نگرفت اما سایر نتایج مثبت از جمله بهبود تخمیر در شکمبه و ابقاء نیتروژن در بدن، استفاده از شاخص همزمانی را در تنظیم جیره­های غذایی برای نشخوارکنندگان به ویژه گوسفندان قابل توصیه می­نماید.

ابقاء نیتروژن, تخمیر شکمبه ای, شاخص همزمانی, نیتروژن آمونیاکی, نیتروژن اوره ای خون