شهناز بازدار - جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران ، ایران
زهرا پیشگاهی فرد - جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران ، ایران
عبدالرضا فرجی راد - جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران ، ایران

با نگاهی ژئوپلیتیکی به مسائل ایران و کشورهای اسلامی پیرامونی آن، مشخص می شود که هر اقدامی در ایران، به مثابه کانون مذهب شیعه، کشورهای اسلامی پیرامونی را که به حوزه نفوذ ایران تعلق دارند، متاثر می کند. با شناخت بیشتر عوامل اثر گذار در این حوزه، ایران  می تواند توجه بیشتری را در رفع امور و مسائل موجود در کشورهای اسلامی پیرامونی داشته باشد. اما فضای سرزمینی ایران خود به فراخور جغرافیا و تاریخ پیچیده آن، دربردارنده ی مسائل گوناگون ژئوپلیتیکی است که می تواند در روابط ایران با کشورهای پیرامونی، تاثیرگذار باشد . بررسی و مطالعه ی دقیق این مسائل، یکی از ضروریات جهت مناسبات پایدار و سازنده با همسایگان اسلامی است.زیرا بنا بر حدیث امام صادق(ع) که به نقل از پیامبر اکرم می فرمایند: «من اصبح و لم یهتم بامور المسلمین فلیس بمسلم»؛ که جوهره ی اصلی این حدیث اشاره دارد به اینکه انسان نسبت به بشریت مسئول است .در این راستا، تحقیق حاضر با اتخاذ یک رویکرد علمی در استفاده از دیدگاههای نظری در زمینه ی عوامل اثر گذار بین کشورها به بررسی عوامل ژئوپلیتیکی واگرای اثر گذار در روابط ایران و کشورهای اسلامی پیرامونی پرداخته که بصورت ترکیبی، یعنی توصیفی – تحلیلی و پیمایشی و با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای و میدانی از طریق پرسشنامه و تکنیک MCDM (از نوع) AHPدر صدد پاسخگویی به این سوال است که، مهم ترین عوامل ژئوپلیتیکی واگرای اثرگذار در گسترش نفوذ ایران در کشورهای اسلامی پیرامونی بر حسب اولویت کدامند؟ در نتایج حاصل از پژوهش حاضر، مجموعا ۱۱ عامل واگرا شناسایی شده و در اولویت بندی آنها در زمینه ی ایجاد تنش نیز، عامل A۸"(تعارضات ایدئولوژیک)" به عنوان مهمترین عامل واگرا بین ایران و کشورهای اسلامی پیرامونی در اولویت اول قرار گرفت.  

Divergence, Shiite Iran, Peripheral Islamic Countries, MCDM, واگرایی, ایران شیعی, کشورهای اسلامی پیرامونی, MCDM