احمد آئین - استادیار بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب استان کرمان، جیرفت
جهانفر دانشیان - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

در راستای سیاست های وزارت جهاد کشاورزی برای توسعه زراعت زمستانه آفتابگردان در مناطق گرمسیر کشور به منظوراستفاده بهینه از بارندگی های فصل زمستان، این آزمایش با اهداف تعیین مناسبترین تاریخ کاشت زمستانه و معرفی ارقامسازگار برای کشت زمستانه آفتابگردان اجرا گردید. در این مطالعه تعداد ۱۲ رقم تجاری هیبرید و آزاد گرده افشان آفتابگرداندر چهار تاریخ کاشت از دهه اول بهمن با فاصله ۱۴ روز (۵ بهمن، ۱۹ بهمن، ۴ اسفند و ۱۸ اسفند ماه) در سال های ۱۳۹۴-۱۳۹۳ و ۱۳۹۵-۱۳۹۴ در جیرفت ارزیابی شدند. در هر تاریخ کاشت آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. تاریخ های کاشت به گونه ای در نظر گرفته شدند که احتمال وقوع سرمای زمستانه برطرف شده باشد. درطول دوره رشد و نمو گیاه، صفات رویشی، اجزاء عملکرد و عملکرد دانه ارزیابی و اندازه گیری شد. تجزیه واریانس صفاتدر قالب کرت های خرد شده در زمان و با استفاده از نرم افزار SAS, v۹.۴ انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که بیشترینرشد رویشی و عملکرد دانه در هیبریدها و ارقام مورد بررسی از تاریخ های کشت زودتر (سال اول از تاریخ کاشت ۵ بهمن و۱۹ بهمن و در سال دوم از تاریخ کاشت ۱۹ بهمن) به دست آمد و با تاخیر کاشت، تعداد برگ، قطر ساقه و ارتفاع بوته کاهشو از رشد بوته ها کاسته شد. قطر طبق و وزن هزاردانه نیز با تاخیر کاشت در ارقام کاهش نشان داد. بنابراین کاهش عملکرددانه در تاخیر کاشت (تاریخ کاشت های سوم و چهارم) به دلیل کاهش رشد رویشی و کاهش تولید مواد فتوسنتزی(آسمیلات ها) در نتیجه برخورد با تنش گرمایی آخر فصل رشد، بود. در سال اول بیشترین عملکرد دانه مربوط به ارقام برزگرو های سان ۳۳ و در سال دوم مربوط به ارقام شمس و آرماویرسکی بود. بنابراین با توجه به نتایج مذکور، محدوده تاریخکاشت ۵ تا ۱۹ بهمن ماه و ارقام شمس، برزگر، های سان ۳۳ و آرماویرسکی برای کشت زمستانه آفتابگردان در مناطق گرمسیرجنوب استان کرمان توصیه می شود.

تاخیر کشت، رقم، عملکرد دانه، کشت زمستانه